از اوایل قرن پنجم هجری با گسترش قلمرو غزنویان و فتوحات سلطان یمین الدوله محمود غزنوی در هندوستان، به تدریج زبان و شعر و ادب فارسی به آن مناطق هم نفوذ یافت و با مرکزیت شهرهایی چون غزنین در جنوب شرقی خراسان و لاهور در شبه قاره، زمینههای نفوذ بیشتر آن در بلاد شمالی هند و سپس سایر مناطق فراهم گردید. از میان حدود 170 شاعر قرن پنجم که شناخته شدهاند و شعری از آنها باقی مانده است، سه تن به شبه قاره هند بهویژه به لاهور منسوب هستند و قدیمترین سخنوران منتسب به هند محسوب میگردند. این سه تن شاعر عبارتند از: روزبه نکتی لاهوری، ابوالفرج رونی لاهوری و مسعود سعد سلمان لاهوری. روزبه نکتی از نظر زمان مقدم بر دو شاعر معروف دیگر است که تحقیقا مربوط به نیمه اول قرن پنجم است و در حال حاضر به استناد منابعی که در دست داریم باید او را نخستین شاعر پارسیگوی منسوب به شبه قاره هند به حساب بیاوریم. او اصالتا ماوراء النهری است و اصل او به شهر «نکت» یا «نکث» از شهرهای ایالت چاچ ماوراء النهر برمیگردد و تنها بیست بیت شامل یک قصیده ناقص، یک قطعه، یک رباعی، یک قطعه دوبیتی و دو بیت مفرد از او باقی مانده است.
موضوع دفتر "تحقیقات اسلامی، نشریه بنیاد دایرهالمعارف اسلامی، سال ششم، شماره 1و2 ، یادنامه دکتر احمد طاهری عراقی است که در سال 1370 منتشر شد. برخی عناوین این دفتر عبارتند از: بخش اول: درباره دکتر طاهری؛ بخش دوم: تحقیقات اسلامی؛ بخش سوم: کتابشناسی؛ بخش چهارم: سرگذشتنامهها؛ بخش پنجم: ادب فارسی؛ و بخش ششم که به سایر موضوعات میپردازد.
سرزمینِ «بُرهانپور» به بابِ دکن شهرت دارد. حضرت محمّدهاشم کشمی بدخشانی ثمّ بُرهان¬پوری (تقریباً 1000- 1045ق) به این سرزمین تعلّق دارند که تذکره «نسمات القدس من حدایق الانس» شهره آفاق است. جناب دکتر محمّدیاسین قدّوسی مدیرِ پیشینِ کتیبههایِ عربی و فارسیِ اداره باستانشناسیِ هندوستان در ناگپور هندوستان هستند که در سالِ 2011 به پاسِ خدماتِ ایشان جایزه ریاست جمهوری هندوستان به وی اهدا شد. جناب دکتر یاسین قدّوسی به تازگی کتابی به زبانِ اردو با عنوانِ: «شهر دلگشا بُرهانپور» درباره شهرِ بُرهانپور، کتیبههایِ فارسی و آثارِ تاریخیِ این شهر منتشر کردهاند. سرورقِ کتاب آراسته به کتیبهای به تاریخِ 1009 هجری/ 1601م متعلّق به دوره اکبر شاه در قلعه اسیر گَر هندوستان است. فهرست مطالب کتاب بدین قرار است: نگاهی به تاریخ، جامعه و ادبِ سرزمینِ بُرهانپور؛ سپهسالاری به نامِ عبدالرحیم خان خانان و ارتباطِ صمیمیِ وی با صوفیان؛ خانواده الحاج محمد اسماعیل فهمی؛ خدماتِ علمی، ادبی و تاریخیِ محمد جاوید انصاری؛ صوفیانِ سرزمینِ بُرهان پور؛ اهمیتِ کتیبهشناسی؛ کتیبههایِ سرزمینِ بُرهان پور؛ عمارتهای تاریخی، مساجد، مقابر و دیگر آثارِ باستانی در شهرهایِ: بُرهان پور، اسیر گَر، زین آباد، مَلیر، گُل آرا در هندوستان؛ درگذشتِ ممتاز محل در بُرهانپور؛ اگر بُرهانپور در شاهراهِ جی.تی قرار داشت؛ مراسمِ پنجاهمین جشنواره ممتاز محل در ژوئن 2019؛ آستانِ حکیمیِ بوهرا و برهان پور؛ شهر دلگشا بُرهان پور و وابستگانِ خاص؛ لوحهای تقدیر و جوایز اعطا شده به دکتر محمد یاسین قدّوسی؛ کتابنامه.
نگارنده سعی کرده است که گلچینی از نامهای دیروز و امروز فراهم آورد، اگر به اصل نسبیت حسن زیبایی میان افراد و نیز دورانهای مختلف توجه شود، کاملا عادی خواهد بود که نامی در صد سال پیش با استقبال اجتماعی روبرو شده و امروز متروک است؛ بنابراین کتاب حاضر صرفا برای انتخاب نام مورد علاقه اشخاص نیست و فقط برای آن منظور تدوین نشده، بلکه در واقع نمایش بیش از 5000 اسم قدیم و جدید است که به مناسبت سوابق پیشین و یا استقبالهای کنونی در نظر گرفته شده است. این نامها به ترتیب الفبایی ترتیب یافته و نحوه تلفظ برابر هر عنوان با حروف آوایی مشخص گشته است. برای اطلاع بیشتر مراجعان ماهیت ریشه ای مراسم از نظر فارسی، عربی، ترکی و غیره در داخل پرانتز منظور گردیده که می بایست به جدول اختصارات و علائم در آغاز کتاب مراجعه شود....
در این سلسله کتابها با عنوان " فرهنگ کتابهای فارسی" قصد بر این است که تا حد امکان نوشته های نظم و نثر فارسی از ابتدا تاکنون معرفی گردد. برای این کار،اغلب آثار گذشته، از قرن چهارم هجری که اولین آثار فارسی در آن روزگار تالیف شده، تا سال 1300 هجری شمسی در یک مجلد و در دو بخش به ترتیب الفبایی گرد آمده است. امید است که مجلدات دیگر به علت کثرت کتابهای معاصر و تنوع محتویات آنها، به گونه ای موضوعی فراهم آید؛ مثلا مجموعه کتابهای داستانی و نمایشنامه در یک جلد جداگانه و منظومه های شعری در جلدی دیگر، و به همین ترتیب سایر کتابها معرفی گردد. کتابها انتقال دهنده فرهنگ و معارف به نسلهای بعد و شناسنامه هستی یک ملت و تمدن هستند و شناختشان برای نسل امروزی بسی الزامی است...