کتابخانه مجازی ادبیات

اهمیت رساله حاضر یکی از جهت احتوای آن بر مطالب تاریخی و جغرافیایی و ادبی است. مولف این رساله شمس الدین احمدبن سلیمان بن کمال پاشا معروف بابن کمال پاشا یا کمال پاشازاده که معاصرینش او را مفتی الثقلین لقب داده اند، از بزرگان لغویون و فقها و ادبا و یکی از علمای بسیار معروف حنفی زمانه و شعرای نامی عثمانی بوده و بیش از سیصد کتاب نوشته است. کمال پاشازاده یکی از دوستداران زبان فارسی بود. چون این زبان در دربار پادشاهان آل عثمان رواج بسیار داشت و زبان دانشمندان آن سرزمین بود، چنانکه بزرگان پادشاهان این خاندان، مخصوصا سلطان سلیم نخست، باین زبان شعر هم گفته اند. وی در زمان سلطنت همین سلطان به تقلید گلستان سعدی کتاب نگارستان را نوشت، و فرهنگی بنام دقایق الحقایق در مشکلات زبان فارسی فراهم آورد، و رساله ای در تعریب کلمات فارسی و رساله حاضر را که درباره برتری این زبان کهنسال بر همه زبانها بجز عربی می باشد، تالیف کرده است.

این ترانه ها جمع آوری آقای داوید لوریمر انگلیسی است که در سالهای جنگ اول جهانی در کرمان بوده است، و ضمن فعالیتهای سیاسی خود، مثل بسیاری از ماموران دیگر کشورهای خارجی به مطالعات اختصاصی خود از شهرهای اطراف کویر پرداخته و چون علاقه‌ای به فولکلور کرمان داشته، این مجموعه را گردآوری کرده است. کتاب حاضر بخش ناچیز و کوچکی از فولکلور کرمان است که در سالهای 1912 ال 1914 به همت کلنل لریمر کنسول انگلیس در کرمان و همسرش گردآوری شده است. کتاب شامل بخشهای زیر است: لالایی ها، ترانه ها، بازی ها، لغزها و چیستان، آداب و عادات عامیانه، دوبیتی ها، افسانه ها.

تاریخ بیهقی یا تاریخ مسعودی نام کتابی نوشته ابوالفضل بیهقی است که موضوع اصلی آن تاریخ پادشاهی مسعود غزنوی پسر سلطان محمود غزنوی است. این کتاب علاوه بر تاریخ غزنویان، قسمت‌هایی درباره تاریخ صفاریان، سامانیان و دوره پیش از پادشاهی محمود غزنوی دارد. نسخه اصلی کتاب حدود ۳۰ جلد بوده است که به دستور سلطان مسعود بخش زیادی از آن از بین رفته‌است. و از این کتاب امروزه مقدار کمی (حدود پنج مجلد) بر جای مانده‌است.

کتاب یکی از تجلّیات مبارک تمدن بشری در ازای زندگی و تکامل معنوی اوست که در ایران زمین سابقه‌ای بسیار طولانی دارد. از پیش از اسلام آگاهی کافی نداریم ولی در دوره اسلامی از کتاب و فهرست‌نویسی برای کتابخانه‌ها اطلاعاتی مستند به دست داریم. "کتاب" و "تعلیم "در تمدن اسلامی پایگاهی، رفیع دارد تا بدان اندازه که نخستین پیام پروردگار به رسول اکرم ص با" اقرأ" آغاز می‌گردد و در آن به آموختن و تعلیم سفارش می‌شود، نیز درکلام الهی" قلم" یعنی وسیله کتابت مورد سوگند قرار می‌گیرد و حدود سیصد وبیست بار واژه کتاب و مشتّقات آن به کار می‌رود. جانشینان پیامبر اکرم نیز برای کتاب ارجی فوق‌العاده قائل بوند. مولای متقیان "کتاب‌ها" را یعنی در حقیقت کتابخانه را به گردشگاه دانشمندان تعبیر می‌کند و نیز از قول امام جعفر صادق (ع) نقل کرده‌اند که :جان و روح انسان بر نبشتار تکیه کرده و بدان آرام می‌گیرد. از سویی دیگر ایرانیان نیز خود تمدنی بسیار قدیمی داشتند، متخصصان خط شناس نخستین خطی را که در ایران باستان سابقه‌ای تاریخی داشته، خط "دین دبیره" دانسته‌اند که کتاب اوستا به آن خط نگارش یافته و طبق اسناد معتبر اختراع آن را دو هزار سال پیش از میلاد مسیح دانسته‌اند. پیدایی خط، وجود اسناد مکتوب را تأیید می‌کند علاوه بر اسناد اوستا بسیاری کتاب‌ها و نوشته‌های دیگر حداقل مانند فرمان‌های حاکمان و نامه‌های فرمانروایان وقت و همچنین کتاب‌هایی در زمینه‌های سیاست و ارشاد مردم و غیره وجود داشته است، شکی نیست که این نوشته‌ها و کتاب‌ها به پیش از اختراع کاغذ برمی‌گردد و ما شواهد و اسناد معتبری نیز از نوشتن بر روی الواح گل پخته یا پوست درخت یا پوست گاو و سنگ و غیره در دست داریم که بسیاری از آنها تاکنون نیز باقی مانده است. نوشته‌اند: زردشت در سال سی ام پادشاهی گشتاسب اوستا را با خطّی زرین بر روی دوازده هزار پوست گاو بر گشتاسب عرضه داشت. از دو زبان مشهور دوره باستانی ایران یعنی اوستایی و فارسی باستان اثاری برجای مانده است که قدیمی‌ترین آثار مکتوب زبان اوستایی متعلق به حدود هشت تا ده قرن پیش از میلاد و قدیمی‌ترین آثار مربوط به زبان فارسی باستان متعلق به قرن پنجم پیش از میلاد است. شکی نیست که در کشوری کهنسال و باستانی چون ایران، کتاب و کتابت عمری به درازای تمدن و تاریخ آن دارد.