کتابخانه مجازی ادبیات

سید رضی مولف نهج البلاغه کتابی است به زبان فارسی در شرح زندگانی سید رضی، نوشته حجت الاسلام علی دوانی از نویسندگان معاصر. مولف این کتاب را به مناسبت تشکیل کنگره هزاره نهج البلاغه در تهران در سال ۱۳۵۹ ش. به نگارش درآورده است. قرن چهارم هجری، عصر طلایی تاریخ اسلام به شمار می‌رود؛ عصری که دانشمندان بزرگ اسلام، شیعی، سنی، زیدی، اسماعیلی و... و حتی دانشمندان غیرمسلمان در عراق، مصر، سوریه، ایران و دیگر نقاط جهان اسلام، سرگرم درس و بحث و تالیف و تصنیف بودند و مرکز تمام تبادلات علمی، شهر بغداد بود. محمد بن حسین معروف به سید رضی یا شریف رضی در سال 359 هجری در بغداد به دنیا آمد. او از کودکی هوش و استعداد سرشاری داشت و در نهایت با تالیف نهج‌الباغه به امتیاز و شهرتی خاص دست یافت. او در محضر استادانی بزرگ به تحصیل صرف، نحو، قرائت، انساب، حدیث، کلام، فقه، اصول، عروض و... پرداخت به طوری که می‌گویند در بیست سالگی از تحصیل تمامی علوم متداول عصر بی‌نیاز شد. سید رضی در سن 41 سالگی نهج‌البلاغه را تالیف کرد و در سال 406 هجری در سن 47 سالگی درگذشت.

بوستان، همتای جاودانه‌ی گلستان، با این تفاوت که منظوم است. این منظومه‌ی چهارهزار بیتی همانند گلستان داستان به داستان و مواعظ شیرینی در آغاز یا انجام هر داستان در آن آمده است. وزن این منظومه، همانند شاهنامه‌ی فردوسی (بحرمتقارب) است. این اثر درخشان هم‌مانند گلستان مخاطب عام و خاص دارد و مطبوع هر طبعی است، و بیش از هفتصد سال است که در اقلیم فارسی زبان (علاوه بر ایران، شبه قاره‌ی هند، افغانستان و آسیای میانه به ویژه سمرقند و بخارا و تاجیکستان) در مکتب‌خانه‌ها و سپس در عصر جدید در آموزشگاه‌ها و مدارس عالی و دانشکده‌ها کتاب درسی آموزشی است و مهمترین درسی که می‌دهد درس زندگی است. بوستان مشتمل بر 10 باب است : 1. در عدل و تدبیر و رای 2. در احسان 3. در عشق و مستی و شور 4. در تواضع 5. در رضا 6. در قناعت 7. در عالم تربیت 8. در شکر بر عافیت 9. در توبه و راه صواب 10 .در مناجات و ختم کتاب.

تاريخ جهانگشاي جويني، برجسته‌ترين اثر تاريخي عهد مغول است. بسياري از مورخان قرن هفتم و حتي تاريخ نويسان امروزي در سراسر جهان در نوشتن آثارشان به اين کتاب نظر خاصي داشته‌اند. جويني با کلام نافذ خويش، تصاويري دقيق و ناب از سه دوره تاريخي مغول، خوارزمشاهيان و اسماعيليان ارائه داده است. جويني براي شرح و بسط احوال اجتماعي و واقعيات تاريخي گذشته بر مردم ايران علاوه بر بيان صريح و جامع حقايق تاريخي به تکرار اين مطالب به وسيله ابداع تصاويري روشن پرداخته است تا اين گونه بتواند بسان نقاشي زبردست رنج و مصيبت‌هاي رفته بر ايرانيان را در ذهن خواننده ترسيم کند. در حقيقت او به کمال رسالت خويش نايل آمده است. در مقاله حاضر با استخراج تشبيهات و استعارات جلد نخست تاريخ جهانگشاي جويني، به دسته‌بندي آنها از نظر اختلاف مشبه به و وجه شبه پرداخته شده و سپس به دلايل انتخاب واژگان و ترکيبات ذکر شده در خلق تشبيهات و استعارات اشاره گرديده است.