با افزایش جمعیت شهرنشین و جستجوی زندگی مطلوب در شهر بخشهای صنعتی تجاری و خدماتی شهر توسعخ مییابد سطح مصرف بالا میرود و در برابر وسعتیابی شهر سرعت مداخلات غیرمنطقی انسان در محیطزیست شهری بالا میگیرد و نظارت آگاهانه انسان بر جامعه شهری و حوزه نفوذ آن کاهش مییابد. یکی از مصائب جوامع در حال توسعه گسترش بیحد و مرز قطبهای تمرکز اقتصادی ـ اجتماعی و صنعتی و رشد غولآسای شهرهای بزرگ و متوقفشدن رشد طبیعی شهرهای کوچک و حوزههای خالی از سکنه یا کم جمعیت روستایی است که اگر چه میکوشند آن را پدیدهای طبیعی و ناشی از علل اقتصادی و نا حدی نتیجه "آهنگ توسعه تلقی کنند ولی در هر حال نوعی "بحران اجتماعی و عارضه فرهنگی" محسوب میشود و از دیدگاه "انسان مدنی و عاطفی با نیازها پیوندها و ارزشهایش که همه آرامش سعادت و علایق دیرینه و مأنوس خود را در حال از بین رفتن میبیند دست کمی از یک تراژدی ندارد.
این مجموعه دربرگیرنده شش رساله است. پس از مقدمه کتاب به قلم محمدحسین استخر، نوشتاری درباره «مقام دانش در ایران باستان ـ تأسیس کانون دانش پارس» به قلم علی سامی آمده است. «انسان و سرنوشت او» به قلم آگنل با ترجمه محمدرضا حقیقی دومین نوشتار این کتاب است. شعر «لبریز گناه» غزلی از فریدون توللی سومین نوشتار این کتاب را به خود اختصاص داده است. چهارمین نوشتار کتاب با موضوع «دارالعلم شیراز» که تعیین تاریخ دارالعلم شیراز است؛ یعنی مشخص کردن اینکه چه زمانی شیراز دارالعلم نامیده شده است و ضمنا جهاتی که شیراز را مستعد و متناسب این عنوان نموده مورد گفتگو واقع میشود. نوشتار «معالجه سرطان در طب قدیم» به قلم دکتر تقی میر نوشتار پنجم کتاب است. بالاخره اینکه «مختصری از شرح زندگی دانشمند فقید محمدتقی روانشاد» به قلم علینقی بهروزی آخرین نوشته این کتاب را به خود اختصاص داده است.
محمدجعفر جعفرى لنگرودى (1302- ؟ شمسی) پس از کسب دانش حوزوی، به تحصيل در رشته حقوق قضايى تا مقطع دکترا ادامه داد و بنيان اولين دايرة المعارف حقوقى را پایه ریزی کرد. کتاب پیش رو که در قالب مناظره پدر و فرزند نگارش شده است، به ارزش انسان، نظام دولتشهرها، فرهنگ عشایری، جنگ و فرهنگ، رشد حکومت، فرهنگ بسته، نقش خیال در رشد فرهنگ و ... در ایران و جهان می پردازد. این اثر در سال 1370 توسط کتابخانه گنج دانش در اختیار علاقمندان قرار گرفت.