کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب جلد اول از مجموعه «فرهنگ اساطیری ایران: به روایت منابع بعد از اسلام» است . این جلد به «پیشدادیان» اختصاص دارد و شامل همه اطلاعات پراکنده و ریز و درشتی است که در منابع گوناگون درباره تاریخ اساطیری ایران و شخصیت های مشهور و نامدار آن (در دوره پیشدادیان)گردآوری و تالیف شده است. این اطلاعات با کار و کوشش بسیار، از میان کتاب هایی که به زبان فارسی و عربی، تا قرن هفتم هجری نوشته شده و تاکنون به چاپ رسیده، گردآوری گردیده است. در واقع در این فرهنگ، نمایی از تصوراتی مکتوب درباره شخصیت های اساطیری ایران گردآوری و تنظیم شده است به شکلی که استفاده از آن، کار پژوهندگان دیگر- مثلا کسانی که بخواهند از مواد فراهم آمده برای توصیف ساختاری اساطیری ایران به شیوه های کنونی استفاده کنند را آسان تر می کند.

در جلد نخست این مجموعه بیست و هشت مقاله با عنوان چرند پرند و برخی طنزهای کوتاه با عنوان اعلان و ... از سی و دو شماره روزنامه صوراسرافیل دوره اول (در تهران) و سه مقاله از دوره دوم در اروپا نقل شده است. همچنین سلسله مقالاتی از چرند پرند با عنوان فرعی «مجمع الامثال دخو» از شماره های چهارم، پنجم،‌ هفتم و هشتم،‌ نهم، دهم، یازدهم و ‌دوازدهم چاپ شده در روزنامه شفق سرخ قدیم است که از منابع اصلی (یادداشت های دهخدا) نقل شده است. «هذیان های من» نیز سه مقاله اجتماعی سیاسی دهخداست که بر اساس امثال فارسی طرح ریزی شده است. کار جمع آوری این یادداشت ها به همت دکتر محمد دبیرسیاقی انجام شده. وی در این مجموعه،‌ معنی برخی لغات و اصطلاحات مشکل هر مقاله را در پایان آن آورده است. زندگی نامه دهخدا نیز به قلم وی در مقدمه این کتاب آورده شده است. جلد دوم شامل مقالات سوراسرافیل دوره اول (تهران) و دوره دوم (سویس و پاریس) و مقالات سروش (استانبول) و مقالات باختر امروز و اطلاعات و نیز خاطراتی از زبان دهخداست که به مناسبت صدمین سال تولد علامه دهخدا در سال 1358 به طبع رسید که کتاب حاضر سومین چاپ آن است.

این کتاب، اثری بدیع و ابتکاری است در تاریخ پادشاهان ایران قبل از اسلام که از روزگار کیومرث، نخستین پادشاه پیشدادی آغاز و به یزدگرد شهریار واپسین پادشاه ساسانی انجام می‌یابد. مؤلف این کتاب احمد وقار شیرازی از شاعران و ادیبان و خطاطان معروف قرن سیزدهم هجری است. وقار در تألیف این اثر، از تواریخ معتبری چون طبری، روضه الصفا، حبیب السیر و آثاری چون جاودان خرد، شارستان چهارچمن و مآخذ دیگری که آنها را نامه‌های یارسان نامیده، بهره جسته است و هنگام نگارش، به مناسبت مقال و نظر به احترام و علاقه فراوان به فردوسی، جای‌جای سخن خود را با اشعاری از شاهنامه زینت بخشیده است. افزون بر آن اندرزها و سخنان پادشاهان و بزرگان را به نظم آورده است.

بخش گسترده‌ای از شعر و ادب ما بیان درد و رنج‌هاست. با این حال، درد و رنج‌هایی که شاعران هنرمند بدان‌ها پرداخته‌اند متفاوت است و می‌توان آنها را به چندین نوع تقسیم کرد: درد فلسفی، درد عشق و عرفان، دردهای فردی و دردهای اجتماعی. وقتی حافظ می‌گوید: عیان نشد که چرا آمدم کجا رفتم؟ دریغ و درد که غافل زکار خویشتنم این درد، درد فلسفی است و وقتی عطار نیشابوری می‌سراید که: کفر، کافر را و دین دینداری را اندکی دردت دل عطار را این درد، درد عشق و عرفان است و آنگاه که فردوسی می‌گوید: مرا دخل و خرج ار برابر شدی زمانه مرا چون برادر شدی این درد او دردی شخصی است. با خواندن دیوان فرخی، شاعر آزاده یزدی، خواننده درمی‌یابد که غالب دردهای این شاعر، ریشه اجتماعی دارد. درد فرخی، درد آزادی و برابری است. درد دهقانان و کارگران ستمدیده است. درد آزادگان جهان است. اندوه و درد فرخی از تنگدستی هم نیست: هرگز دلم برای کم و بیش غم نداشت آری نداشت غم که غم بیش و کم نداشت با آنکه بن‌مایه درد و رنج فرخی اجتماعی است، ابیاتی در دیوانش دیده می‌شود که رنگ و بوی عشق و عرفان دارد: در بادیه عشق اگر پای گذاری اول قدم آماده صدگونه بلا باش در این مقاله به جلوه‌های مختلف درد و رنج در دیوان فرخی یزدی پرداخته شده و به زمینه آنها و چگونگی بیان هر یک نیز اشاره می‌شود.