محمد قزويني اولين ايرانيي است که روشهاي جديد را در تصحيح متون بکار بست. او اين روشها را در نزد مستشرقاني مانند ادوارد براون آموخت و در کتابهاي مجموعه «اوقاف گيب» اعمال نمود. اين مقاله به معرفي اين کتابها ميپردازد. تصحيحاتي که هنوز هم بعضي از آنها معيار فن تصحيح به شمار ميروند. اوقات گيب به ياد الياس جان ويلکينسون گيب مستشرق انگليسي، تاسيس شد. وظيفه اين مجمع توسعه تحقيق در زمينههاي تاريخ، ادب، فلسفه و اديان در بين ترکان، اعراب و ايرانيان بود.
راندن شاعران از جمهوريت افلاطون براي ايجاد جامعهاي عاري از مسووليتگريزي، نخستين گام در نوشتههاي فلسفي نظرورزانه غربي در انتقاد از هنر و ادبيات است. از ديدگاه افلاطوني، نگارش «غيرمسوولانه» غيرعقلايي ـ كه شعر به دليل ماهيت الهامي تبلور جدي آن است ـ نظام اجتماعي ايده آل يونانيان را ميآشوبد و بايد از آن به نفع نوشتار فلسفي نظرورزانه ـ كه عقلايي و حقيقت جوست ـ دوري كرد. با وجود ممکننبودن تعيين دقيق درستي و نادرستي اين نظريات، آنها در طول تاريخ به شكلهاي مختلف بيان شده و هنرمندان مسببان اصلي بحرانهاي جوامع بشري تلقي شدهاند. در اين مقاله، با توجه ويژه به دوره مدرن، درباره اين موضوع بحث ميشود كه به دليل نقصان در «گفتمان فلسفي» غرب، نوشتههاي فلسفيِ به ظاهر «مسوولانه» آنها، خود خطرناك و عامل بحرانهاي سياسي و اجتماعي بودهاند؛ شايد نگارش برآمده از «گفتمان ادبي» بتواند نقش «مسوولانهتري» داشته باشد.
بسیاری از پژوهشهای ادبی، با روشهای گوناگون به بررسی و تحلیل یک یا چند متن از متون ادبیات فارسی میپردازند. در این میان نکتهای که چندان مورد توجه قرار نمیگیرد، مساله گزینش متن است؛ چنانکه اغلب آن را به عنوان ماده پژوهش، امری جدا از چهارچوب نظری و روششناسی تحقیق در نظر میگیرند. این در حالی است که نگاهی جدی و مسألهوار به گزینش متن میتواند نتایجی در جهت تقویت وجوه پژوهشی تحقیق به همراه داشته باشد. مقاله حاضر نیز با هدف نشان دادن اهمیت این مسأله به عنوان مؤلّفهای روششناختی در مطالعات ادبی نگاشته شده است. به نظر میرسد تأکید بر وجوه روششناختیِ گزینش متن، در گرو آگاهی پژوهشگر از نسبت متن مورد نظر با دیگر متون و شباهتها و تفاوتهای آنها با یکدیگر است. این تلقی از سویی نشان دهنده ابتناء پژوهش بر آگاهیها و پیشفرضهای محقق، و از سوی دیگر نمایانگرِ نقش متن و گزینش آن در شکلگیری بنیانهای نظری و نتایج تحقیق است.
کرامات صوفیه از جمله موضوعاتی است که جای بحث بسیار دارد و طبعا اولین قدم در این راه، تقسیمبندی این کرامات است. در این مقاله، دو تقسیمبندی قدیم از این کرامات، معرفی و تلخیص شدهاند؛ اولین تقسیمبندی از سبکی، حالتی عینی و دارای مصداق است، ولی تقسیمبندی دوم، از ابن عربی، اصولا ذهنی است.
در اين مقاله ابتدا درباره روش تصحيح متون در دوره قاجار ذكر شده، سپس تعدادي از مهمترين متون چاپ شده در اين دوران معرفي و بررسي شدهاند. هدف اين مقاله نشاندادن اولين نمونههاي تصحيح متون در ايران است.