کتابخانه مجازی ادبیات

«تذکرة الاولیاء» یکی از آثار برجسته ادبیات فارسی است که نویسنده، شاعر و عارف سده‌های ششم و هفتم فریدالدین ابوحامد عطار نیشابوری به گنجینه پرگوهر و ارزشمند ادبیات ایران افزوده است. عطار با بهره‌گیری از میراث برجای‌مانده از اسلاف خویش به خلق منظومه‌های متعدد و نیز کتاب کم‌مانند «تذکرة الاولیاء» پرداخت و این زبان نمادین را بیش از پیش رشد و توسعه داد. این تصحیح از روی نسخه افست چاپ لیدن حروفچینی و چاپ شده است. این نسخه نخست در سال 1905 به کوشش رنولد الن نیکلسون ـ محقق بریتانیایی در زمینه عرفان و تصوف و مدرس زبان فارسی در دانشگاه کمبریج ـ به چاپ رسید.

برای راحتی خواندن آثار عطار نیشابوری و از جمله «تذکرة الاولیا» این کتاب به نگارش درآمده است. گرچه اصل بر این است که عبارات مغلق، پیچیده و دور از ذهن کتاب که از مغز متفکر عطار تراویده و در زمان وی برای خواص به رشته تحریر درآمده، به صورت نثر روان امروزی برگردانده شود تا همگان بتوانند بخوانند و بفهمند و بهره گیرند؛ اما عبارات اول شرح حال این بزرگان که خطبه کلام است، عیناً به همان صورت که درج گردیده، آورده شده تا نهایت لطف و ظرافت کلام در نظر گرفته شود؛ نیز اندرز و نصیحت‌‌هایی که از دهان مردان خدا بیرون آمده است، به دلیل زیبایی کلام و لطافت بیان به همان صورتی که نقل شده، عیناً آورده شده تا اثراتش بر ذهن خواننده بیشتر باشد.

استاد محمدرضا شفيعي کدکني، محقق، منتقد و پژوهشگر زبان و ادبيات فارسي، از شاعران موفق و صاحب سبک نسل دوم شعر نيمايي به حساب مي‌آيد. او تاکنون با انتشار 12 دفتر شعري که در قالب دو مجموعه آيينه‌اي براي صداها و هزاره دوم آهوي کوهي به چاپ رسانده، برگي از دفتر قطور شعر معاصر را به خود اختصاص داده است. اين پژوهش ميزان اثرپذيري اشعار شفيعي را از آثار قدما مورد بررسي قرار داده است. برخي از منتقدان معتقدند که شفيعي بيشتر شعرساز ماهري است تا يک شاعر، چراکه اشعار او از مضامين، ترکيبات، واژگان و صورخيال تکراري و قدمايي پر است. يافته‌هاي تحقيق بيانگر اين واقعيت است که هرچند رگه‌هاي ژرفي از سروده‌هاي بزرگاني چون حافظ، مولانا، سعدي، رودکي و ... و نيز نشانه‌هايي از شعر شاعران معاصر همانند اخوان ثالث، شاملو و ... در اشعار او ديده مي‌شود، اما خلاقيت شفيعي در اين بين نقشي مضاعف عمل کرده، چنان که او را از ورطه تقليد صرف رهانيده است و اين انتقاد جز در مواردي نادر بر قامت اشعار او راست نمي‌آيد.

پيشينه اهميت اعداد در پديده تقدس گرايي در انديشه انسان‌هاي جوامع ابتدايي ريشه دارد. بشر از ديرباز به ويژگي سحرانگيز اعداد معتقد بوده و به همين دليل در طول قرون متمادي به برخي از اعداد تا حد تقدس اهميت داده است؛ اين پديده نه تنها در فرهنگ عامه جوامع بشري بلکه در زمينه‌هاي مختلف ادبيات آنها نيز مجال ظهور و بروز يافته است. ملل مختلف دنيا با توجه به اساطير اوليه تمدن‌هايشان به اعدادي خاص اهيمت داده و حتي آن را تقديس کرده‌اند. بدين ترتيب مکاتب مختلفي به وجود آمده است که هر کدام به نوعي بر اساس تقديس عددي خاص به تنظيم ايدئولوژي خود اقدام کرده‌‌اند و اين خود بمراتب مجرايي براي ورود برخي اعداد مهم و گاهي مقدس درون ادبيات شده است؛ در اين ميان شاهد انعکاس گسترده اعدادي خاص در حيطه ادبيات پارسي هستيم که بسامد آن به نسبت مقطع زماني و موقعيت جغرافيايي در نوسان است. اين مقاله تلاشي است براي بررسي پيشينه اهميت عدد «سه» و کاربرد آن در ديوان خاقاني.