الجاحظ بصری المولد و المنشأ والوفاة، ولد فی بصرة و نشأ فیها و عاش ما عاش شدید التعلق بها و الحنین الیها و کان من أبرز خصائصه هذه الطواعیة لعصره و البیثة التی یحیا فیها. فهو فی حقیقته صورة بصریة کاملة، تتمثل فیه هذه المدینة بنواحیها المختلفة.
جاحظ متفکر نامدار معتزلی و بهترین نثرنویس عربی از شخصیتهای نادر تمدن اسلامی و نوشتههایش آینه تمامنمای زندگانی و فرهنگ در سدههای اول هجری است. او با عباراتی محکم و چالاک و شوخ و متین نمونههای عالی از نقد و تحقیق و روایت و درایت و حقیقت و افسانه و پند و لبخند و فلسفه و سفسطه و طیبتگویی و طبیعتنگاری به دست میدهد که با وجود سرگرمکنندگی، پربار و سرشار و آموزنده است. نویسنده در این کتاب برای نخستین بار به زبان فارسی تحلیل کاملی از احوال و آثار و ترجمه قطعات برگزیده و ممتاز جاحظ را عرضه کرده است.