عمر خيام شاعر و دانشمند برجسته ايراني قرن پنجم داراي مجموعه اشعاري است موسوم به رباعيات، که مرزهاي جغرافيايي را درنورديده و به زبانهاي متعددي ترجمه شده است. اولين ترجمه آن در سال 1859 توسط فيتزجرالد شاعر انگليسي ارائه شد که سبب آشنايي دنياي غرب با خيام و افکار او گشت. اين ترجمه تا حدي ترجمه مفهومي به شمار ميآيد و حتي براي برخي از رباعيات آن معادل فارسي در اصل رباعيات خيام يافت نميشود. دنياي عرب نيز از قافله عقب نمانده و ادباي متعددي به ترجمه رباعيات دست يازيدند. برخي از آنان مستقيما از نسخه فارسي استفاده نموده و آن را برگرداندند، اما غالب آنان به سبب عدم تسلط به زبان فارسي، به ناچار از نسخه انگليسي بهره گرفتند. عبدالرحمن شکري شاعر معاصر مصري از جمله اين افراد است که با استفاده از نسخه ترجمه شده به انگليسي، سه رباعي را ترجمه نموده است. ترجمه او از اين سه رباعي داراي کم و کاستهايي چه در محتوا و چه در قالب است. براي مثال قالب دوبيتي رباعي در ترجمه او به چهاربيتي تغيير کرده و در ترجمه نيز شيوه ترجمه مفهومي و آزاد را برگزيده و تلاش نموده است تا مضمون آن را منتقل نمايد. در اين پژوهش، با مقايسه ترجمه عبدالرحمن شکري با ترجمه فيتزجرالد و مطابقت آن دو با اصل فارسي، تلاش بر آن است که کاستيهاي ترجمه عبدالرحمن شکري مورد ارزيابي قرار گيرد.
مجموعه اشعار از سایه تا نشان مجموعه رباعیات و دوبیتی، سروده جعفر حمیدی است که در سال 1360 توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده است.
رباعيات خيام مجموعه شعرهاي عمر خيام در قالب رباعي است كه در سدههاي پنجم و ششم هجري به زبان فارسي سروده شدهاند و عمدتاً بيانگر ديدگاههاي فلسفي او ميباشند. به دليل آنكه اين اشعار از منابع گوناگوني گردآوري شدهاند، در صحت بعضي از آنها نظر يكساني وجود ندارد. با اين حال مضمون رباعيات خيام را به طور كلي ميتوان به پنج بخش تقسيم كرد: ۱. رازهاي جهان هستي؛ ۲. ناگزيريهاي زندگاني (سرنوشت، بيوفايي دنيا، مرگ و خاك و گِل ما)؛ ۳. پرسشها؛ ۴. چگونگي زندگاني اجتماعي؛ ۵. دَمهاي خوش زندگاني؛ ...مرحوم كيوان قزويني شرح عرفاني مبسوطي بر رباعيات خيام نگاشته و ساحت او ر از آلودگي دنياپرستان پاك گردانيده است. در اين كتاب چهارصد رباعي خيام با شواهد و امثله فارسي و عربي, به گونهاي مفصل شرح داده شده است