کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب «غنچۀ باز در شرح گلشن راز» تألیف جلال الدین علی میر ابوالفضل عنقا، عارف سلسله اویسی در قرن سیزدهم هجری شمسی است. کتاب غنچۀ باز، شرح مثنوی «گلشن راز» با موضوعیت عشق و عرفان اسلامی است. این کتاب در قالب شعری مستزاد است. این مستزاد عرفانی، با اضافه کردن واژگان بر پایان هر مصراع مثنوی «گلشن راز» نگارش شده است و در واقع قالب مثنوی گلشن راز را به قالب مستزاد تغییر داده است.

بنای سخن عرفا و اربابان معرفت و محبت بر اساس عشق است و آغاز و پایان کلام آنان به ایماء و اشاره‌ای به محبت حقیقت منزه از تعین است. عشق از عناصر عمده و اساسی بینش عرفانی است. این کتاب به بررسی و توضیح مراتب عشق و تأثیر آن در انسان می‌پردازد. نویسنده در این کتاب به بیان بخش‌هایی از مناظر سیروسلوک عملی پرداخته است. این بخش‌ها بیان مرحله به مرحله حالت‌های درونی و پیش‌آمده برای سالک طریق الی الله است.

امروزه به لطف پيشرفت مطالعات ساختارگرا و نظريه‌هاي روايت‌شناسي، امکان بازشناسي گونه‌هاي مختلف روايي به شکل دقيق‌تري فراهم آمده است. شناخت قوانين روايي حاکم بر هر يک از گونه‌ها و تفاوت‌هاي ساختاري ميان آنها، به درک بهتر تمايزهاي ميان ژانرهاي گوناگون کلام کمک شاياني خواهد کرد. «حماسه» گونه‌اي است که بر اثر تکامل جنبه‌هايي از روايت اسطوره‌اي به وجود آمده است. هدف ما در اين جستار، هم سنجي يک روايت اسطوره‌اي مشخص (در اوستا و متون پهلوي) با ساخت همان روايت در شاهنامه است. مقصود از چنين مقايسه‌اي، بررسي اين مساله است که ساخت اين روايت اسطوره‌اي پس از انتقال و بازسرايي در شاهنامه، چه تفاوت‌هايي کرده است. با وجود شباهت برخي رئوس اصلي داستان جمشيد در اسطوره و حماسه، تفاوت‌هاي مهمي نيز ميان اين دو وجود دارد که در اين مقاله تلاش مي‌کنيم به بررسي برخي از آنها بپردازيم.

تشبیه یکی از بارزترین و بنیادی‌ترین شیوه‌های بیانی است که نفش عمده‌ای در خیال‌انگیزی و تأثیر کلام شاعران داشته است. در این مقاله به شیوه توصیفی ـ تحلیلی و تطبیقی تشبیهات موجود در ادبیات حکمی بوستان و سروده‌های حکمی متنبی از وجوه مختلف: طرفین تشبیه، حسی و عقلی‌بودن، مفرد و مرکب‌بودن، وجه شبه و بررسی گردیده و تحلیلی آماری از آنها ارایه شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که هر جند سعدی و متنبی از انواع تشبیه از جمله مفرد، مرکب، مطلق، مضمر، بلیغ و مؤکد بهره گرفته‌اند؛ اما در کاربرد تشبیه به لحاظ آماری با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. از دیگر نتایح تحقیق این است که تشبیهات سعدی در بیشتر موارد مفرد، بلیغ، واضح و بدون تعقید است؛ اما گرایش متنبی به تشبیهات ضمنی، مقید یا مرکب، معقد و غیرصریح بیشتر است.