کتابخانه مجازی ادبیات

یکی از ویژگی‌های این کتاب آن است که در گوشه‌ای از پهنه آناطولی تألیف شده و زبان اصلی و استخوان‌بندی آن به زبان فارسی است. دانشمندی آن را تألیف کرده که زادبومش یکی از شهرهای قلمرو غربی زبان فارسی بوده است. او با نگارش متنی استوار و به ترجمه درآوردن آیات و اقوال و امثال و ابیات عربی برای فارسی‌زبانان در قرن هفتم پیوستگی روحی و فرهنگی خود را به زبان ادبی رایج در منطقه محل زندگی خود مشهود کرده است. قصد او از تألیف این مجموعه، به دست دادن طریقه‌ای آسان در استفاده بردن از آیات و امثال و اشعار عربی به طور موضوعی بوده تا منشیان و دبیران بتوانند نوشته و گفته خود را بدان موارد آرایش دهند.

گفتگو درباره آثار ارزشمند فرهنگ و ادبی پارسی و توجه به میراث فرهنگی درخشان ایران و ایجاد تحرک و جنبشی اصیل که به شکوفایی و باروری بیشتر فرهنگ ملی بینجامد کوششی است پرثمر. این کوشش که با تشکیل جلسات سخنرانی در مراسم مختلف، در خانه فرهنگ، کتابخانه ملی، محل اداره کل فرهنگ و هنر فارس از سوی صاحب‌نظریان و استادان دانشگاه پهلوی، نویسندگان و هنرمندان شیراز ایراد شده، بنیان گرفت و طریقی گشوده شد برای شناسایی و راز غنای تمدن فرهنگ ایران‌زمین. در این کتاب حاصل این گفتگو‌ها و سخنرانی‌ها گردآوری شده و به صورت «چند سخنرانی» به خواننده عرضه شده است. برخی از عناوین نوشتارها بدین ترتیب است: تمدن در فلات ایران از دوران‌های خیلی دور/ علی سامی، نفوذ تمدن اسلام در غرب/ دکتر دهقان، زبان شعر/ دکتر محمد شفیعی، ذکر جمیل سعدی/ اسماعیل اشرف، پزشکان شاعر/ دکتر میر، داستان‌نویسی از نظر مولوی/ مسعود فرزاد و .... .

جامی شاعر، نویسنده، عارف و دانشمند نامدار سده نهم هجری دارای آثار متعدّد در نظم و نثر فارسی است. یکی از کتاب‌های ارزشمند او به نثر، بهارستان است که نویسنده، آن را به شیوه گلستان سعدی نگاشته است. هرچند جامی مدّعی شده که حکایات بهارستان یا دستِ کم حکایات منظوم آن را از کسی نگرفته است و همگی آنها ساخته و پرداخته قریحه اوست، امّا تتبّع در آثار پیشینیان، به ویژه منابع عربی، سرچشمه‌های حکایات بهارستان را آشکار می‌سازد. پرسمان بنیادی این نوشتار آن است که آیا جامی در داستان‌سرایی خویش، به منابع پیشین نظر داشته است یا خیر. بر این مبنا یک روضه از روضه‌های هشت‌گانه بهارستان انتخاب و مآخذ حکایت‌های آن در متون عربی پیش از جامی کاویده شد. در نتیجه ریشه 21 داستان از 43 حکایت این روضه، یعنی تقریباَ نیمی از آن، در منابع پیشین شناسایی شد. به دیگر سخن می‌توان ادّعا کرد که جامی همچنان که سنّت ادبی روزگار وی بوده است، در پردازش حکایت‌های بهارستان به حکایت‌های مندرج در آثار پیشینیان عنایت ویژه داشته و آبشخور بسیاری از حکایات وی، منابع عربی پیش از عهد وی بوده است.

تامل در مقدمه کتاب کليله و دمنه و باب برزويه حکيم اين کتاب نشان مي‌دهد که اين دو بخش از افزوده‌هاي بزرگمهر حکيم و يا به اعتقاد برخي از ابن مقفع است. آنچه مهم است اينکه اين دو بخش هندي نيست و دريچه‌اي به فرهنگ و ادب ايرانيان باستان است. موضوعات اصلي اين دو بخش عبارت است از خردورزي، عشق به دانش و کتاب، اعتقادات ديني، پايبندي به صفات نيک اخلاقي، مبارزه با رذايل اخلاقي و پندهاي حکيمانه. در اين جستار، با ارائه شواهد مختلف نشان داده‌ايم که نياکان ما از معرفت و آگاهي و ارزش‌هاي اخلاقي و ديني بهره‌مند بوده‌اند و مضامين حکمي اين دو بخش، روزنه‌اي براي اطلاع از ديدگاه‌هاي ايرانيان باستان در خصوص محورهاي اساسي زندگي است. عموم اين مضامين به سبب حقيقت بيني و درک درست از جهان هستي، همسو و هماهنگ با فرهنگ اسلامي است و با آنکه سرچشمه آنها در فرهنگ ايرانيان است، در انتخاب آنها گزينشي هدفدار براي تطبيق با عقايد اسلامي حاکم بر روزگار ابن مقفع صورت گرفته است.