کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب تذکره‌ای است تاریخی و جغرافیایی که به تشریح اقالیم سبعه پرداخته و نویسنده در ضمن توصیف برخی از شهرها و آبادی‌ها، به‌اجمال و گاه به‌تفصیل از بزرگان و مشاهیر آنها سخن گفته است. نویسنده این کتاب را به زبان فارسی و در سال 1018 قمری در طول شش سال نگاشته است. نویسنده هر اقلیم را منسوب به یکی از ستارگان دانسته و هر یک را تشریح کرده است. مؤلف که از ادبای نامدار نیمه دوم قرن دهم است، با شرح هر اقلیم از اقالیم سبعه، نخست طول و عرض و مساحت تقریبی آن اقلیم را بیان کرده، سپس به موقعیت جغرافیایی و مسائل تاریخی آن اشاره نموده و در پی آن، شهرهای عمده و گاه شهرهای کوچک آن اقلیم را نام برده است. کتاب مملو از اشعار، اخبار و حکایات است. این کتاب به تصحیح جواد فاضل است.

«تذکرة الاولیاء» یکی از آثار برجسته ادبیات فارسی است که نویسنده، شاعر و عارف سده‌های ششم و هفتم فریدالدین ابوحامد عطار نیشابوری به گنجینه پرگوهر و ارزشمند ادبیات ایران افزوده است. عطار با بهره‌گیری از میراث برجای‌مانده از اسلاف خویش به خلق منظومه‌های متعدد و نیز کتاب کم‌مانند «تذکرة الاولیاء» پرداخت و این زبان نمادین را بیش از پیش رشد و توسعه داد. این تصحیح از روی نسخه افست چاپ لیدن حروفچینی و چاپ شده است. این نسخه نخست در سال 1905 به کوشش رنولد الن نیکلسون ـ محقق بریتانیایی در زمینه عرفان و تصوف و مدرس زبان فارسی در دانشگاه کمبریج ـ به چاپ رسید.

در میان همه آنچه عارف نوشاهی نوشته است، عشق به دو چیز بیش از هر چیز دیگری هویداست: نخست زبان فارسی و دیگر نسخه خطی. و پدیده‌ای که هر دو دست در دست یکدیگر دارند و روح و ذهن این مرد پرکار و دقیق و ظریف را تسخیر کرده‌اند. بی‌شک تاریخ زبان فارسی در شبه قاره هیچ‌گاه بدون عارف ورق نخوهد خود و این کتاب‌شناسی‌ها و فهرست‌ها و یادداشت های اوست که دنیای زبان فارسی را در شبه قاره می‌تواند بیش از پیش به روی مورخان تاریخ ادبیات فارسی در ایران باز کند. شماری از دوستان و دوست‌داران عارف نوشاهی و زبان فارسی، به پاس تلاش‌ها و زحمات او به زبان فارسی و نسخه‌های خطی این مجموعه را فراهم کرده و تقدیم وی نموده‌اند.

نقیضه یکی از خرده‌گونه‌های ادبی است که به نفی و یا تمسخر گونه اصلی خود می‌پردازد. نقیضه بنابه اعتبار و اهمیت گونه اصلی‌اش و نیز ساختار و ماهیت خود، می‌تواند به طور مستقل مورد توجه قرار گیرد. از آنجا که در ادبیات معنا از ارکان اصلی است و هم در حوزه زبان و هم در حوزه‌های عاطفه و خیال نقش محوری دارد، در آثار ادبی بسیار مورد توجه است. به این سبب یکی از مهم‌ترین نقیضه‌ها در این حوزه شکل گرفته است که در ادبیات فارسی به آن «تزریق» می‌گویند. یکی از اهداف مهم نقیضه، سرگرمی و خنداندن مخاطب است و تزریق چنین هدفی را به خوبی تأمین می‌کند. مشابه این نقیضه را در ادبیات غرب نیز با اندک تفاوتی با عنوان nonsense verse داریم که نگارنده سعی در تطبیقی وجوه اصلی این دو با یکدیگر دارد.