از میان نسخ خطی موجود در اصفهان جنگ تاجالدین احمد وزیر که کتابخانه مرکزی دانشگاه اصفهان نگاهبان آن است، یکی از وثائق تاریخی گرانقدر و یکی از آثار فرهنگی قرن هشتم هجری است که وضع ادبی و حوزه علمی ناحیه فارس را به ترتیب جالب توجهی آینهوار به ما و آیندگان مینماید و اطلاعات دست اول از ارباب ادب و علم و اعیان رجال آن روزگار در اختیار قرار میدهد. این نسخه نفیس یکتا بیاضی است حاوی 78 فقره و قطعه و بند، یادداشت و شعر و دیگر یادگارگونههایی که نویسندگان متعدد ار خود یا آثار دیگران در آن تحریر و کتابت کردهاند. بعضی از عنوانهای مطالب و نام کسانی که مطلبی یا خطی از آنها در این جنگ آمده به این ترتیب است: چند بیتی به عربی در ستایش این سفینه به خط فضلالله روزبهان خنجی اصفهانی که در هرات در 911 آن را خریده است؛ دیباچه کتاب کنز الجواهر من لطائف الاکابر به عربی و اخبار و مطالبی به نثر و نظم عربی و فارسی از پیامبران و امامان و دانشمندان درباره دانش و کتاب و حدیث و سپس شعرهای عربی و فارسی از کمالالدین اسماعیل و بندهایی به نثر عربی و چند حکایت؛ خط محمود بن محمود بن ابی الخیر فالی؛ خطبه و حدیث و تاریخ به خط صاحب معظم نجمالدین محمود بن مسعود مذهب و .... .
عظیمترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضلالله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازانخان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.
«لُغَتِ فُرس» یا فرهنگ اسدی نام واژهنامه مهم و قدیمی است که اسدی طوسی شاعر سرشناس سده پنجم هجری آن را تألیف کردهاست. اسدی در این کتاب برای شرح غالب لغات، شاهد یا شواهدی از شاعران میآورد. ترتیب واژههای این واژهنامه بر پایه حرف آخر آنها است. اسدی همانگونه که خود گفته، این کتاب را برای آن نوشت تا شاعران و نویسندگان پارسیزبان سرزمینهای غربی ایران که با برخی از واژههای بهکاررفته در خراسان و فرارود آشنایی نداشتند بتوانند مشکلات لغوی خود را به یاری این کتاب رفع کنند. این کتاب کهنترین لغتنامه فارسی است که در قرن پنجم قمری تألیف گردیده است. آنچه درباره این کتاب قابل توجه است، این است که دستهبندی لغات در این کتاب به شیوهای است که نشان میدهد هدف از تألیف آن راهنمایی شاعران بوده تا اگر در قافیه شعر محتاج کلمهای شدند و معنی آن را ندانستند، در این کتاب بیابند و استفاده نمایند.