کتابخانه مجازی ادبیات

میرزا نصرالله ناصرالسلطنه (1281 ـ 1352 ق) از کارگزاران دولت قاجاری و وزیر خالصه جات و زراعت مظفرالدین شاه است. وی در سال 1317 ـ 1318 در سن 37 سالگی عزیمت حج کرده و این سفرنامه را نگاشته است. در این سفرنامه‌ آگاهی‌هایی از زندگی وی و نیز یادی از برادران و فرزندانش به صورت پراکنده آمده است. این سفرنامه در واقع دو سفرنامه است؛ یکی سفرنامه مکه و دیگری سفرنامه فرنگ که هر دو در یک سال انجام شده است. مقایسه این دو سفرنامه، در واقع مقایسه تعریف و توصیفی است که وی از زندگی اقتصادی، اجتماعی و تمدنی دو جامعه متفاوت دارد.

سفرنامه‌های رجال و شخصیت‌های حکومتی و سیاسی بخشی مهم از منابع و مدارک تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران است که مطالعه و نقد و نظر در آن روشنگر بسیاری از حقایق تاریخی و افشاگر چندوچون روابط سیاسی و استعماری است. این سفرنامه از مظفرالدین شاه قاجار است که افزون بر ارزش‌های تاریخی و اطلاعات سیاسی ملحوظ در آن، به طریقی ساده راهبر و راهنمای ما در تحقیق و شناسایی خصوصیات فرهنگی و خلقیات روحی و خصلت‌های فردی و چندوچون روابط و مناسبات خارجی و نحوه صورت‌پذیری و انجام قراردادهای استعماری و امتیازات خارجی و بسیاری دیگر از زمینه‌های تاریخی است. این کتاب دربرگیرنده یادداشت‌های سفر اول اوست که در اواخر سال 1317 هجری قمری انجام شده است. این سفر از روز پنجشنبه 12 ذیحجه سال 1317 آغاز و روز یکشنبه دوم شعبان 1318 قمری پایان یافته است.