یکی از راههای شناخت ادبیات داستانی سنتی فارسی، بررسی آن با شیوههای علمی جدید و اعمال تحلیلهای ساختارگرایانه بر روی متون روایی است. دربارۀ تکنیک داستانپردازی نظامی کمتر مطلب درخور توجهّی یافت میشود. این مقاله کوشیده است تا با عنایت به عناصر تشکیلدهنده ساختار حکایات (اعم از موضوع، شخصیّتپردازی، نقطه اوج و ...) به تفکیک و طبقهبندی آنها بپردازد. بحث در جنسیّت اشخاص، طبقه اجتماعی اشخاص، کم و کیف حضور اشخاص، نقد شیوههای روایت و انواع گفتوگوها در خمسه نظامی از دیگر مطالبی است که در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است.
جای افسوس است که ما از حیات مرحوم میرزاآقاخان کرمانی و تشبئات و عملیات سیاسی او چیز زیادی در دست نداریم جز آنچه چندین مولف از روی یکدیگر با فرق های جزئی استنساخ کرده و هیچ چیز تازه ای تتبع ننموده اند. بنابراین بهتر آن می دانیم که بجای اینکه در این تذکر سی ساله دوباره به نقل همان عبارات اکتفا کنیم به تشریح و تدقیق نظریات و افکار سیاسی و اجتماعی او داخل شده و بسیاری از مسایل را که در حق او تاریک است روشن نماییم. میرزا آقاخان از حیث سرنوشت نویسندگی خیلی شبیه به خیام است که آثارش بواسطه بغض و نفرت مخالفین متروک و بدون مطالعه آنها با تیر اتهامات به جهل و نادانی منسوب شده است. ولی همانطور که اینک پس از شش هفت قرن خیام میرود جای خود را در ادبیات و فلسفه مشرق و مغرب باز کند میرزاآقاخان هم روز به روز مشهورتذ می شود و یکی بعد از دیگری آثار و تالیفاتش به طبع میرسد و کم کم همان طبقات منوره که با او مخالف بودند مجبورند در اطراف او قلمفرسایی کنند...
مولف در این کتاب اشعار نظیری و عرفی را با هم مقایسه کرده است و برای نشان دادن این که دو شاعر هم زمان و هم سبک در حالی که شباهتهای فراوانی با هم دارند چقدر می توانند با یکدیگر تفاوت داشته باشند و این مقایسه که بین دو شاعر سبک هندی به وجود می آید، جذاب و شیرین به نظر می رسد. نویسنده در ضمن مقایسه، به بررسی و نقد شعر هر دو شاعر هم پرداخته است .
کتاب «اسرار التوحید» همانگونه که از نامش پیداست، در اصل به قصد بیان مقامات و احوال عرفانی شیخ ابوسعید نوشته شده، ولی بیگمان حاوی اطلاعات بسیار باارزش دیگر در باب تاریخ فکری، اجتماعی و سیاسی ایران است که به هیچوجه نمیتوان از آنها چشمپوشی کرد. نویسنده این کتاب محمد بن منور از نوادگان شیخ ابوسعید است که نسبش با سه واسطه به شیخ میرسد. ارزش ادبی این اثر تا بدان پایه است که خبرگان ادبی کشور، آن را یکی از سه متن برگزیده نثر فارسی دانستهاند. مبنای کار در این بازنویسی، چاپ و تصحیح استاد شفیعی کدکنی است. در اینجا اصل بر بازنویسی و سادهسازی متن بوده و دیگر دغدغه حفظ اصالت متن و ... در میان نبوده است.
تاریخ ادبیات در ضمن بیان تاریخ از دیدگاهی دیگر، فهرستی از اشخاص و آثار برگزیده است و مدخلی است برای مطالعات تکمیلی. کوشش نویسنده در این کتاب بر آن بوده تا مهمترین آثار شاعران و نویسندگان ایرانی از پیش از اسلام تا روزگار معاصر فهرستوار شمرده شود. طبعاً در این شمارش، تأکید بر آثاری است که آشنایی با آنها ضروریتر دانسته شده است.