در میان آثار برگزیده سیاحان دانشمند و محققان اروپایی، تألیفات سیاح فرانسوی، ژان (جان) شادرن (1713– 1643م) مقام و منزلت ویژه ای دارد که از چند حیث بی نظیر است. کتاب تاریخ علوم و ادبیات ایران از مجموعه ده جلدی شاردن با دو فصل طب شامل تاریخ پزشکی ایران و هنرهای زیبای ایرانیان به اتمام می رسد. اصفهان پایتخت شاهنشاهی صفویه نیز مطالب بسیاری از این جلد را به خود اختصاص داده. محمد محمد لوی عباسی کار ترجمه و تصحیح این کتاب ارزشمند را طی پانزده سال به انجام رساانده و در طول سالهای 1345 - 1335 شمسی به زیور طبع آراسته است. وی مطالب موثق غربی و شرقی را ضمیمه مطالب کتاب کرده و فهرستی از مصطلحات و لغات، اعلام جغرافیایی و تاریخی ترتیب داده و در جلد دهم به فهرستهای تحلیلی جداگانه هر جلد افزوده است.
اسپاروی به تصور اینکه یکی از شاگردان مستعدش ممکن است روزی به مقام های عالی سیاسی در ایران دست باید از همان ابتدا به پرورش استعداد او در راستای منافع کشور خود میپردازد و سعی میکند به او بقبولاند که خیر و صلاح جهان به خیر و سعادت نژاد آنگلو ساکسن بستگی دارد. مؤلف از رسم “مداخل” در ایران، این عرف ناشایست عصر بی خبری به وضوح و اجمال سخن میگوید و زنجیره آن را از شاه تا رعیت بازگو میکند و وضع فروش مشاغل مهم دولتی را یکی از عوامل خرابی ملک و ملت میشمارد. اسپاروی از مشهوراتی که دیگر سیاحان شرح دادهاند، دوری گزیده و آنچه بیان نموده تا حد زیاد بدیع و تازه است. او تنها به شرح وقایع بسنده نمیکند بلکه با ایجاز پر معنی به تحلیل رویدادها میپردازد و برخلاف بعضی از سیاحان به تحسین شیوه زندگی و مشی زن ایرانی میپردازد و او را محور زندگی خانواده میداند که تنها امید و آرزوی خود را در خوشبختی خانوادهاش جستجو میکند. نقش چادر را در زندگی اجتماعی زن ایرانی واجد اهمیت بسیار دانسته و آن را ته بند اسارت، بلکه نشان آزادی و مجوزی برای ورود او و شرکت او در فعالیتهای اجتماعی میشمارد و به ذکر مثالهای چندی از شرکت زنان در اعتراض های اجتماعی میپردازد و از این طریق به تحسین زیبایی طبیعی فوق العاده زن ایرانی مینشیند.
کتاب مأموریت ادبی از خوانسار تا شیراز در اصل سفرنامه ای در زمینه دومین کنگره دبیران زبان و ادبیات فارسی کشور است که به مدت یک هفته در مرداد ماه سال 1347 و در شهر شیراز منعقد گردید. این سفرنامه که به قلم دکتر محمد حسین تسبیحی به نگارش درآمده، نخستین بار به مدت یک سال در روزنامه فردا و به صورت گفتارهایی مسلسل به چاپ رسید و در حقیقت این کتاب چاپ دوم مأموریت ادبی است. تسبیحی در سال 1347 از ریاست وقت ادارا آموزش و پرورش خوانسار جناب آقای حاج فضل الله ملکی مأموریت پیدا کرد که در این کنگره شرکت بنماید. ایشان که پس از یک سفر به تهران و گلپایگان موافقت ضمنی خود را اعلام نموده بود، سرانجام عازم این شهر گردید. ایشان در طی مسیر در شهرهایی چون شهرضا توقف نموده و توصیفات ادبی خوبی از این شهر ارائه کرده است. سپس به هر نقطه یا شهری نیز که می رسیده به توصیف آنجا پرداخته تا به شیراز رسید. وی نه تنها توصیف جامعی از چگونگی برگزاری کنگره و حتی سخنرانی های آن پرداخته، بلکه توصیفات زیبا و ادبی واری نیز از آثار مهم تاریخی و مذهبی این شهر چون آرامگاه حافظ و سعدی، شاهچراغ (ع)، تخت جمشید و ... ارائه کرده است. بدین سبب تهیه این کتاب و خواندن آن برای حتی شده پاره ای ساعت خالی از لطف نیست.
ترجمه سیاحتنامه شاردن حاصل تلاش پانزده ساله محمد محمد لوی عباسی است که در کنار ترجمه، به تصحیح این کتاب ارزشمند پرداخته و آن را طی سالهای 1345 - 1335 شمسی به طبع رسانده است. وی مطالب موثق غربی و شرقی را ضمیمه مطالب کتاب کرده و فهرستی از مصطلحات و لغات، اعلام جغرافیایی و تاریخی ترتیب داده و در پایان جلد دهم به فهرستهای تحلیلی جداگانه هر جلد ضمیمه کرده است. مترجم در موقع درج ضمایم و تعلیقات چند نکته را در نظر گرفته است: وی مطالب ناتمام نویسنده را با استناد مدارک علمی و تاریخی تکمیل کرده، همچنین توانسته اشتباهات نویسنده را که بعضا از روی بی دانشی نسبت به متون تاریخی بوده، با استناد به مدارک متقن، تصحیح کند. مترجم با تلاش بسیار توانسته به بخشهایی از متون معتبر ایرانی که به فرانسه برگردانده شده ولی اصل نسخه آن مفقود بوده، دست پیدا کند و در صحایف سیاحتنامه مندرج سازد.