کتابخانه مجازی ادبیات

احمد کسروی طی سالهای زندگی خود سعی کرده تحقیقات وسیعی در زمینه تاریخ و پژوهش ادیان و فرقه های مذهبی داشته باشد بسیاری از کتاب های احمد کسروی در حجم کم و به تعبیری مقاله هستند که این مقاله ها تک عنوان یا گاها دو عنوان را بررسی مینمودند یکی از این مقالات کتاب حاضر است تحت عنوان نیک و بد که در سال هزار و سیصد و پنجاه و شش توسط انتشارات پایدار منتشر شده است. همانطور که از عنوان کتاب مشخص است به مقوله نیک و بد پرداخته و حقیقتا مرز تعریف نیک و بد و خیر و شر بسیار باریک و برای هرشخص تعریفی دیگر دارد بسیاری عملی را نیک می شناسند و برخی دیگر آن را بد. در سخن این را هرکسی خواهد پذیرفت که باید نیک بود ، ولی چون بکار پردازیم و بخواهیم گامی در این راه برداریم با دو اشکال بزرگی دچار خواهیم گردید : زیرا نخست نیک و بد دانسته نیست و یک پایه‌ای و یا قاعده‌ای برای نیک و بد در میان نمی‌باشد. اینست هر کسی چیزهای دیگری را نیک یا بد می‌شمارد و از روی عقیده‌ی خود داوری میکند......

دستور زبان فارسی نکات ظریف و دقیق در باب بعضی از واژه‌ها دارد که بعضی از آنها در کتب دستور زبان به میان نیامده‌اند یا اگر آمده مطلبی بوده است خلاصه و گذرا که نویسنده بدون موشکافی و روشن نمودن موضوع از آن گذشته است. در این مقاله سه مورد به بحث گذاشته می شود: یک مورد در باب یک واژه و اشتقاق آن و دو دیگر درباب پسوند و سوم مطالبی دستوری در باب «کسره» یا «زیر».

نگارش فرهنگ‌های زانسو «از آن سو» پدیده چندان نوینی در دانش واژه‌نگاری و فرهنگ‌نویسی نیست و از آغاز قرن بیستم به این طرف بیش از بیست فرهنگ زانسو، که بیشتر آنها به زبان‌های اروپایی است، به نگارش در آمده است و در اختیار علاقه‌مندان آشنا به این زبان‌ها قرار گرفته است. با اینکه زبان فارسی نوین تاکنون از وجود چنین فرهنگی محروم بوده است، اما آشنایی فارسی‌زبانان با اینگونه دسته‌بندی لغت به قرن‌ها پیش می‌رسد. براساس قراین موجود، یکی از قدیم‌ترین فرهنگ‌های زانسو در تاریخ فرهنگ‌نگاری و لغت‌نویسی را شاعر و لغت‌شناس بزرگ فارسی‌زبان، اسدی طوسی در سده پنجم هجری تحت عنوان «لغت فرس» نگاشته است. در فرهنگ‌های معمولی، کلمات براساس حروف الفبا تنظیم می‌شود. این بدان معنی است که از دو واژه متفاوت، آن واژه زودتر می‌آید که نخستین حرف آن به اولین حرف الفبا (آ) نزدیک‌تر باشد. در تدوین فرهنگ‌های زانسو دقیقاً از همین اصل استفاده می‌شود، منتهی با این تفاوت که مقایسه دو واژه نه براساس حرف اول آنها، بلکه براساس حرف آخر صورت می‌گیرد. به بیانی دیگر، مقایسه از آخر کلمات آغاز می‌شود و به سوی شروع کلمات پیش می‌رود. بدین ترتیب، در فرهنگ زانسو، از دو واژه ناهمگون، واژه‌ای زودتر می‌آید که آخرین حرف آن به نخستین حرف الفبا نزدیک‌تر باشد؛ مثلاً در این فرهنگ واژه «پا» پیش از واژه «آب» نوشته شده است و هنگامی که حرف آخر دو واژه یکی باشد، مقایسه براساس حرف دوم از آخر (حرف ماقبل آخر) صورت می‌گیرد؛ مثلاً واژه «شب» قبل از واژه «جیب» آمده است و الی آخر .... .