رشيدالدين وطواط از شاعران و اديبان نامدار و از بليغان مشهور زبان فارسي است. تنها تصحيحي که از ديوان اين شاعر صورت پذيرفته، تصحيح مرحوم سعيد نفيسي است که براي اولين بار از سوي کتابفروشي باراني در آذرماه 1339 هجري شمسي در تهران به حليه طبع آراسته شده است. با وجود اينکه مصحح چندين نسخه خطي را با يکديگر مقابله و مقايسه کرده و در تصحيح آن زحمات فراواني کشيده است به دليل متاخر بودن نسخههاي در دسترس و نيز عدم دسترسي به نسخههاي متعدد و متقدم، بسياري از ابيات اين ديوان با تحريفات و تصحيفات فراوان ضبط شده است. نگارنده با در دست داشتن چندين نسخه خطي از ديوان اين شاعر و مطابقه و مقايسه آن نسخ با متن چاپي ديوان، ابيات محرف فراواني از اين ديوان را تصحيح کرده که برخي از اين ابيات را در اين نوشتار ارايه کرده است.
این کتاب دربرگیرنده هفت نوشتار به این ترتیب است: مقدماتی درباره روششناسی تطبیقی، متن شاهنامه فردوسی و بار سنگین گذشته، داستانسرا و کتاب شاهان در دنیای شعر فردوسی، دیدگاهی مخالف: آنان فقط آنچه را در کتابی یافتهاند بازگو میکنند، رستم تاجبخش، حماسه قالبی برای گفتارهای نمایشی: رجزخوانی در شاهنامه فردوسی، سوگواری زنان به عنوان اعتراض در شاهنامه. مقالات این کتاب به ترتیب درباره روششناسی تطبیقی در پژوهشهای ادبی، سنت نقالی و ماهیت تحول یابنده آن، واژه سراینده، جایگاه و اهمیت آن در شاهنامه، منابع مکتوب شاهنامه، پیشینه هند و ایرانی لقب تاجبخش رستم، حماسه و گفتار نمایشی و سوگواری زنان در شاهنامه است.
قاسم رسا (1290- 1356 شمسی) پزشک و شاعر معاصر ایرانی در تهران دیده به جهان گشود، در کودکی همراه با خانواده رهسپار مشهد شد. از اینرو خود را پرورش یافته خاک خراسان میدانست. رسا پس از فارغ التحصیلی از دانشکده پزشکی تهران، طبابت را به عنوان حرفه خود برگزید. وی پزشکی حاذق و شاعری با استعداد و ملک الشعرای آستان قدس رضوی بود و در سرودن اشعاری با مضامین بکر شهرت داشت. دیوان پیش رو که مشتمل بر حدود شش هزار بیت است، در هفت بخش : مدایح و مناقب چهارده معصوم (ع)، قطعات و پندیات، قصاید، غزلیات، کلمات، رباعیات و مثنویات و مراثی ائمه اطهار (ع) تدوین گردیده است. این کتاب در سال 1340 منتشر و در دسترس علاقمندان قرار گرفت.
رشيدالدين وطواط يکي از دانشمندان بزرگ قرن ششم هجري و از ادبا و دانشمندان مشهور بلاغت در زبان عربي و فارسي است. تنها تصحيحي که از ديوان اين شاعر صورت پذيرفته، تصحيح مرحوم سعيد نفيسي است که در آذرماه 1339 هجري در تهران به زيور چاپ آراسته شد. به دليل متاخر بودن نسخ در دسترس مصحح و عدم دسترسي به نسخههاي قديمتر، بسياري از ابيات اين ديوان، به ويژه ابيات عربي، با تحريفات و تصحيفات ضبط گرديده است. نگارنده اين سطور با در دست داشتن قديمترين نسخه موجود، مکتوب به سال 699 هجري قمري، ابيات عربي تحريف شده فراواني از ديوان اين شاعر را تصحيح کرده که در اين نوشتار برخي از آنها ارایه گرديده است.
حافظ یکی از ارکان شعر فارسی و محبوبترین شاعر در میان فارسیزبانان است و دیوان وی پر خوانندهترین دیوان شعری و تجلی گاه فرهنگ و تمدن قوم ایرانی است. درباره زندگی و شعر حافظ، کتب و مقالات فراوانی نوشته شده و محققان و نویسندگان هر یک از زاویهای مخصوص، شعر او را مورد نقد و بررسی قرار دادهاند، آنچه از دیوان وی بر میآید این است که وی با بیشتر علوم عقلی و نقلی، کلام، تفسیر، حکمت، فقه، عرفان، موسیقی و نجوم آشنایی کامل داشته است. در مورد هر کدام از این موضوعات و مضامین و تأثیر هر کدام از این علوم بر شعر حافظ، مقالات و پژوهشهای گوناگونی صورت گرفته است. یکی از موضوعات جذاب و جدید، میزان آگاهی حافظ از طبابت و علم پزشکی است. در جای جای دیوان این شاعر میتوان تجلی میزان اطلاعات وی را از موضوعات علم پژشکی مشاهده کرد. اما یک غزل در دیوان این شاعر مشهود است که از لحاظ کاربرد کلمات و تعبیرات و مفاهیم علم پزشکی جلوه خاص دارد که در این مقاله سعی شده است به بررسی و شرح این غزل پرداخته شود.