کتابخانه مجازی ادبیات

طناب‌کشی نوشته مجید قیصری از رمان‌های رئالیستی است که ناظر بر وجهی مغفول در ادبیات داستانی دفاع مقدس، به نمایش سویه مخالف جامعه ایرانی در زمان جنگ، یعنی اوضاع زندگی یک خانواده داغ‌خورده عراقی ایرانی‌الاصل و کناره‌گرفته از جنگ تحمیلی می‌پردازد. در این جستار، نگارنده به کمک نظریه بینامتنیت خوانشی رولان بارت، مناسبات بینامتنی اثر را واگشایی کرده؛ سپس مبتنی بر چارچوب نظری «داغ ننگ» اروین گافمن و رویکرد نظری «احساس کهتری» آدلر کوشیده است به واکاوی چگونگی چاره‌اندیشی شخصیت‌های داغ‌خورده برای بازیابی هویت ضایع‌شده در کنش واکنش اجتماعی بپردازد. از نتایج پژوهش برمی‌آید که متن رمان با سه پیش متن قرآن کریم، رمان داغ ننگ هاثورن و مثنوی مولانا پیوند بینامتنی پنهان دارد. همسویی داغ ننگ فرهنگی و اجتماعی با داغ ننگ قومی ـ مذهبی که دیگر اعضای خانواده را نیز درگیر می‌کند، نشانه‌های بیماری فکری ـ فرهنگی جامعه مستبد است. از تبعات چنین داغ ننگی برای اعضای خانواده، ناامیدی از پذیرش در جامعه، احساس شومی سرنوشت و ناایمنی و گرفتاری در عقده‌های روانی خطرناک مانند احساس کهتری (حقارت) است که بیش از همه در پیکره فارس (راوی رمان) ایجاد شده و او را به واکنش تدافعی و قهری و در نتیجه کین‌توزی کشانده است.

حکیم سنایی غزنوی از پایه‌ گذاران ادبیات منظوم عرفانی زبان فارسی است. مثنوی حدیقه الحقیقه محتوایی عرفانی همراه با لطایف و اسرار حکمی دارد و الهی ‌نامه، فخری نامه و حدیقه الحقایق نیز خوانده می شود. این اثر از نامدارترین منظومه های سنائی می باشد و در طول سده‌های متوالی مورد قبول مردمان بسیاری بوده ‌است. این مثنوی که سرودن آن در سال 525 قمری به پایان رسید، در تاریخ ادب و عرفان فارسی، باب تازه‌ای را در سرودن منظومه‌های عرفانی گشود. حدیقه الحقیقه در ده باب و ده هزار بیت سروده شده و توحید، مدح پیامبر و خاندان او، خرد یا عقل کل، ستایش دانش، عشق و دلداگی حقیقی، پرورش عقل کل، ناپایداری زندگی زمینی، اخترشماری، دوستی و دشمنی موضوعات آن را تشکیل می دهند. از آخرین باب حدیقه نیز اطلاعات نسبی درباره زندگی شاعر به دست می آید. کتاب پیش رو با تصحیح و مقدمه مریم حسینی در سال 1382 توسط مرکز نشر دانشگاهی در دسترس علاقمندان قرار گرفت.

توجه به ارزش‌های آثار والا و بررسی ویژگی‌‌های ادبی و هنری آنها همواره مورد توجه اندیشمندان و منتقدان بوده است. شارل آگوستن سنت‌بوو (1804ـ 1869 م) از پیش‌روان منتقدان این حوزه بود که به طور خاص و با روی‌کردی تازه به موضوع آثار کلاسیک ـ در مفهومی نو ـ پرداخت. وی در جستاری که از آثار برجسته ادبی به دست داد، به مؤلفه‌هایی توجه کرد که سبب می‌شود اثر ماندگار و به تعبیر خاص وی، کلاسیک شود. توجه به محتوای اثر و سهمی که در اعتلای روح انسانی، در سنجش اثر کلاسیک مورد توجه سنت‌بوو بوده است. سنت‌بوو اثر کلاسیک را اثری می‌خواند که ـ به واسطه ظرفیت‌های برتر خود ـ زمان را درمی‌نوردد. در این نوشتار، روی‌کرد سنت‌بوو درباره اثر کلاسیک و وجوه مختلف آن بررسی شده است.