يک داستان منظوم عرفاني را عمدتا از دو راه ميتوان تاويل کرد: 1. بررسي لايههاي زباني و عناصر باژنما به عنوان عناصر رمزي. 2. بررسي هدف، غايت و درونمايه داستان. داستان شيخ صنعان مانند هر متن عرفاني، رمزي و شاعرانه از نظر زباني داراي عناصر باژنماست؛ يعني شاعر مصطلحات و الفاظي را به کار ميبرد و معناي معکوس آنها را از حيث ممدوح يا مذموم بودن اراده ميکند مانند «خمرنوشي و زناربندي» در معناي ممدوح و «ايمان و مصحفخواني و خرقهپوشي» در معناي مذموم. اين داستان همچنين از حيث غايت و درونمايه داستاني نيز مبتني بر يکي از مشهورترين موضوعات عرفاني يعني «حرکت، سلوک و سفر روحاني و اسفار اربعه» است. هر چهار سفر عرفاني (1. من الخلق الي الحق 2. بالحق في الحق 3. من الحق الي الخلق بالحق 4. بالحق في الخلق) به طور کامل در داستان شيخ صنعان قابل تطبيق است.
فرهنگ اصطلاحات عرفان اسلامی نخستین مجلد از مجموعه ی فرهنگ های اصطلاحات علوم و معارف اسلامی است که در حوزه ی علوم عقلی شامل: عرفان، فلسفه، کلام، اخلاق و منطق و در حوزه ی علوم نقلی شامل: فقه، اصول فقه، تفسیر و علوم قرآنی، رجال، درایه و ادبیات عرب است. این فرهنگ به منظور فراهم آوردن بستر مناسب برای ارائه ی ترجمه های دقیق و رسا و با اسلوب سنگین ادبی از آثار جاویدان عرفان اسلامی تهیه گردیده و اولین قدم مهم در این زمینه به شمار می آید. کتاب حاضر عمده ی اصطلاحات عرفانی را در بر دارد و مدخل ها و معادل های آن ها به دقت گزینش شده و در تهیه آن از بسیاری از پر ارج ترین ترجمه های دهه های اخیر استفاده شده است. راقم این سطور یقین دارد که فرهنگ اصطلاحات عرفان اسلامی کمک بزرگی برای مترجمان ایرانی خواهد بود و سهم بسزایی در بهتر برگردانیدن گنجینه های معرفت فارسی به جهان خارج خواهد داشت و وسیله ای ارزنده خواهد بود برای تبدیل کردن زبان انگلیسی به یک زبان اسلامی؛ یعنی زبانی که در آن معارف و ارزش های اسلامی، که در قلب آن عرفان قرار گرفته، به سهولت قابل بیان است؛ علاوه بر این، کمک خواهد کرد تا مترجمان از تشتت و پراکندگی در برگرداندن متون عرفانی رهایی یابند.
«اصطلاحات الصوفیه» که به قلم «ابوالقاسم عبدالرزاق ابن ابی الفضایل جمالالدین کاشانی» از عرفای بزرگ قرن هفتم هجری به نگارش در آمده دربردانده شرح اصطلاحات عرفان به زبان عربی است. کتاب حاضر، با هدف بررسی شالوده و مبانی عرفان عبدالرزاق کاشانی در اصطلاحات الصوفیه به نگارش در آمده و مشتمل بر ترجمه فارسی کتاب، به همراه شرح و تفسیر اصطلاحات عرفانی مندرج در آن، در بیست و هفت باب است.