از روزگار صفاريان، در ولايت غور، سلسله اي از سلاطين و امراي محلي حکومت داشتند به نام «غوريه». آوازه و اهميت و تا اندازهاي استقلال اين سلسله ـ از هنگامي که از قيد غزنويان بيرون آمدند، يعني از سال 543 آغاز ميشود و به سال 612 تمام ميشود؛ يعني تا زماني که مقهور خوارزمشاهيان ميگردند. ولايت غور، امروزه، منطبق است با هزارستان و بايد آن را در نقشه جغرافيايي افغانستان ميان دره هيرمند و هرات جست. مورخان غوريه را ملوک شنسبانيه يا آل شنسب نيز خواندهاند. نسبت به جد اعلاي آنها ـ شنسب نام ـ که گويند از نژاد ضحاک بوده و به دست حضرت علي (ع) اسلام آورده بوده. با مرگ عزالدين حسين ـ در سال 545 ـ حکومت آل شنسب ميان پسرانش شاخه شاخه گشت: علاالدين غوري فيروزگوه را ـ واقع در ميان هرات و غزنين ـ تختگاه خويش گردانيد و شاخه شنسبانيه غور را نامور و زورمند گردانيد و در جنگ با بهرامشاه، شاهنشاه غزنه را شکست داد و به غزنه درآمد و به کين ديرين، آن شهر را به کام آتش سپرد، نوشتهاند: شهر، هفتشبانه روز در آتش ميسوخت. آنچه علاالدين از اين نمايش زور و ستم اندوخت تنها يک لقب بود. لقبي که چون نيک بنگري، تهي از هرگونه سرافرازي است جهانسوز. علاالدين جهانسوز
کتاب «چهار مقاله» که اسم اصلی آن مجمع النوادر است، در سال 550 هجری به قصد شناسانیدن چهار فن دبیری و شاعری و طب و نجوم و هدایت دبیران و شاعران و طبیبان و منجمان که در خدمت سلاطین ادای وظیفه میکردند نگاشته شد. مصنف این کتاب ابوالحسن نظامالدین احمد بن عمر بن علی سمرقندی معروف به نظامی سمرقندی از نویسندگان و شاعران قرن ششم هجری است. در این دفتر منتخبی از مقاله اول و دوم کتاب «چهار مقاله» نظامی عروضی دیده میشود و این منتخب از آنرو ترتیب داده شده تا از یک نویسنده مشهور میانه قرن ششم، نمونهای در دست خوانندگان باشد.
درباره ادیب صاحب مکتب و نابغه هنرمند ایرانی، بدیعالزمان همدانی، علیرغم شهرت جهانگیرش تاکنون (1364) نوشته مستقلی به فارسی منتشر نشده است و برای نخستین بار معرفی مختصری از وی با ترجمه دو مقامه به قلم نویسنده انتشار یافت. این کتاب به ابعاد مختلف کار بدیعالزمان و تاثیر وی در ادب عربی و فارسی به اجمال می پردازد که مجموعا به صورت چهار مقاله و یک ضمیمه در این دفتر منتشر شده است
بوستان، همتای جاودانهی گلستان، با این تفاوت که منظوم است. این منظومهی چهارهزار بیتی همانند گلستان داستان به داستان و مواعظ شیرینی در آغاز یا انجام هر داستان در آن آمده است. وزن این منظومه، همانند شاهنامهی فردوسی (بحرمتقارب) است. این اثر درخشان هممانند گلستان مخاطب عام و خاص دارد و مطبوع هر طبعی است، و بیش از هفتصد سال است که در اقلیم فارسی زبان (علاوه بر ایران، شبه قارهی هند، افغانستان و آسیای میانه به ویژه سمرقند و بخارا و تاجیکستان) در مکتبخانهها و سپس در عصر جدید در آموزشگاهها و مدارس عالی و دانشکدهها کتاب درسی آموزشی است و مهمترین درسی که میدهد درس زندگی است. بوستان مشتمل بر 10 باب است : 1. در عدل و تدبیر و رای 2. در احسان 3. در عشق و مستی و شور 4. در تواضع 5. در رضا 6. در قناعت 7. در عالم تربیت 8. در شکر بر عافیت 9. در توبه و راه صواب 10 .در مناجات و ختم کتاب.
اهداف این فرهنگ را میتوان این موارد دانست: تکمیل فرهنگ لغات عامیانه جمالزاده؛ تدوین مرجعی برای خوانندگان و پژوهندگان نثر فارسی از حیث مشکلات لغوی از آغاز رماننویسی در ادبیات ایران بدینسو و بینیاز کردن آنان از رجوع به فرهنگهای پرحجم موجود؛ تألیف فرهنگ ویژه واژگان فارسی که بالقوه و به طور مستمر در ادبیات فارسی امروز مورد استعمال نصرنویسان در انواع ادبی است. بنابراین این فرهنگ شامل است بر: لغات و ترکیبات عامیانه و کلمات برساخته و مستحدث که اخیراً باب و متداول شده است و اصطلاحات جدید عامیانه یا ترکیبات و کلماتی که از زبان محاوره وارد داستان کوتاه و بلند شده است.