قافیه در زیباشناسی کالبد مثنوی کاربردی ساختاری و بنیادین دارد چراکه در این کالبد هر دو بیت در دو لخت دارای قافیه است و از دیگر سو قافیه بیت‌ها نیز یکسان نیست. بر همین پایه فردوسی در شاهنامه قافیه را نیک پاس می‌نهد و در کاربرد آن به پروا و خرده‌سنج و باریک‌بین است. اما آنچه در قافیه‌شناسی شاهنامه مایه شگفتی است، کاربرد قافیه‌های بی‌آیین (دارای عیوب) چون اقواء و ایطای خفی است؛ هر چند شمار این قافیه‌ها در شاهنامه بسیار نیست بسامدشان آن‌چنان است که گونه‌ای هنجار را در قافیه‌های شاهنامه پدید می‌توانند آرند. آنچه در رواداشت و روشنکرد این‌گونه ناسازی‌ها می‌توان اندیشید آن است که قافیه‌هایی از این دست در چشم فردوسی نابهنجار و عیب‌ناک نمی‌نموده است؛ به دیگر سخن تنگناها و آیین‌هایی که قافیه‌سنجان و ادب‌دانان در کتاب‌هایشان نوشته‌اند و بر پایه آن قافیه را سنجیده‌اند اندک‌اندک در روزگاران سپسین پدید آمده است و در روزگار فردوسی روایی نداشته است.

منابع مشابه بیشتر ...

65a2913487803.jpg

کتاب شاهنامه فردوسی: نثر: اساطیر - جلد اول (از پادشاهی کیومرث تا پایان کار فریدون)

علی شاهری

این مجموعه شامل تمام شاهنامه است که برای راحتی خوانندگان جوان که به تاریخ و تمدن کشور خود علاقه دارند و می خواهند با شاهنامه آشنا شوند، به نثر ساده برگردانده شده و در سه بخش شامل: 1. بخش اساطیر 2. بخش پهلوانی 3. بخش تاریخی تنظیم شده است. بخش اساطیر از پادشاهی کیومرث شروع شده و تا مرگ فریدون ادامه دارد. بخش پهلوانی از پادشاهی منوچهر و ظهور خاندان سام شروع می شود و تا مرگ رستم و فرزندش فرامرز ادامه دارد و بخش تاریخی که با پادشاهی بهمن فرزند اسفندیار شروع شده تا مرگ یزدگرد و تسلط عربها بر ایران ادامه می یابد.

658ae967ade05.jpg

شرح گلشن راز شیخ محمود بن عبدالکریم شبستری

شیخ محمود شبستری

کتاب حاضر مشتمل بر دو گفتار به زبان فرانسوی، به خامه توانای استادان گرامی دکتر صفا و لیوه روسای محترم دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و استراسبورگ و یک مقدمه از نویسنده در معرفی کامل نسخه خطی کتابخانه ملی و دانشگاهی استراسبورگ و شرح یکصد و شصت و هشت بیت از مثنوی گلشن راز که متاسفانه شارح عارف آن تاکنون ناشناخته مانده است. و در آخر تعلیقاتی که برای حل مشکلات و توضیح و تعریف لغات و مصطلحات عرفانی و فلسفی به کوشش نویسنده فراهم گردیده است.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

654b6c4f6cb98.jpg

سوزن عیسی (گزارش چامه ترسایی از فضل الدین بدیل خاقانی شروانی)

میرجلال الدین کزازی

"چامه‌ی ترسایی" یکی از شگرف‌ترین چامه‌ها در دیوان خاقانی است. وی این چامه را در سالیان پنجاه از زندگانی خویش در زندان سروده است. چامه‌سرای بزرگ، آن‌گاه که به سومین سفر خویش به آهنگ دیدار از کعبه دست یازید، به خشم "شروانشاه" دچار آمد و دربند افتاد. در این اوان، بزرگ‌زاده‌ای از بیزانس، که "آندرونیکوس کومننوس" نام داشت و شروانشاه را در پیکار با روسیان یاری داده بود، به شروان آمد. خاقانی زمان را نیک شایسته دید، خواست که به پایمردی و یاری این بزرگ‌زاده‌ی ترسا، شروانشاه را بر خویش بر سر مهر آورد؛ سپس بند چامه‌ای شگفت را سرود که "قصیده‌ی ترسائیه" خوانده شده است، و در فرجام آن، آندرونیکوس کومننوس را ستود. به پاس ترسا کیشی ستوده، زبان‌آور شروانی در این چامه پهنه‌ای فراخ یافته است تا به نشان دادن دانش گسترده‌ی خویش از آیین و فرهنگ ترسایان، تیز و تفت و توانا، به هر سوی بتازد؛ و شوخ و شگفتی کار، طرحی نوآیین و دیگرگون در سخن دراندازد. کتاب "سوزن عیسی" در سه بخش واژه‌شناسی، زیباشناسی، و ژرفاشناسی نوشته شده است و هر بیت چامه در آن از این سه دید، و هرگاه که نیاز نبوده است، تنها از دو دید نخستین کاویده شده است.

نظم/شعر کلاسیک/دیوان
کتاب
653fc3765ea59.jpg

سراچه آوا و رنگ: خاقانی‌شناسی

میرجلال الدین کزازی

کتاب «سراچه آوا و رنگ» گزیده ای است از قصاید، غزلها، قطعه ها و رباعیات خاقانی شروانی که به همراه درآمدی در شیوه سخن خاقانی و زندگی او، به انتخاب و شرح دکتر میرجلا ل الدین کزّازی فراهم آمده است. انتخاب و گزینش اشعار به گونه ای بوده که مخاطبان را با فضا و دنیای شعر خاقانی آشنا کند. در شرح ابیات، شیوه های بلاغی و نکات زیبایی شناختی، ریشه شناسی، واژه شناسی، باورشناسی، نمادشناسی، زبان شناسی تطبیقی و سبک شناسی مورد توجه بوده است.

نظم/شعر کلاسیک
کتاب