کتابخانه مجازی ادبیات

در این اثر، نگرش و دیدگاه‌های سهراب سپهری و فروغ فرخزاد که در آثارشان انعکاس یافته، بررسی شده است .برای این منظور، نگارنده شعر ((مسافر)) سهراب سپهری را برگزیده، ابتدا ساختار درونی و بیرونی آن را تشریح و سپس بنیان‌های فکری و معرفت‌های عرفانی، روان شناختی و تاریخی آن را بیان می‌کند .در بخش دوم نیز برای بررسی و تبیین نگاه فروغ فرخزاد به مجموعه هستی، منظومه ((ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد)) انتخاب و بعد از بازخوانی، ساختار آن شروع و بیان شده است.

نیما، شاملو، اخوان، فروغ و سهراب شاعرانی نیستند که بتوان گفت درباره آنها گفتنی‌ها گفته و نوشته شده است. آنها جهانی دیگرگونه از شعر خلق کردند و همین ویژگی بود که شعر ایران را وارد مرحله‌ای تازه کرد. نویسنده در این کتاب برای بررسی شعر سهراب، به سراغ هشت کتاب او رفته و دوره شاعری او را به سه بخش تقسیم کرده است. در ادامه با توجه به هشت کتاب سهراب، شعر او را بررسی کرده است.

این مقاله به بررسی شعر شکست نیما یوشیج اختصاص دارد. در آغاز خلاصه‌ای از اوضاع نابسامان سیاسی ـ اجتماعی ایران در سال‌های آغازین قرن چهاردهم ارائه شده و چگونگی سرکوب جنبش‌های آزادی خواهانه‌ای که در گوشه و کنار ایران وجود داشت، مورد بررسی قرار گرفته است. نابودی و سرکوبی نهضت‌های آزادی خواهانه در ایران و سیطره بیگانگان بر این مرز و بوم و وضع آشفته مملکت باعث شد تا رضاخان بر سر کار آید و امور مملکت ایران را در دست گیرد که نتیجه آن سرکوب انقلابیون، در بند کشیدن نیروهای سیاسی و بستن روزنامه‌های آزادی خواه بود. بیشتر جوانانی که در اندیشه بهبود مملکت بودند از جمله نیما، دچار یک نوع سرخوردگی و ناامیدی شدند که این بحران روحی برای نیما بین سه تا چهار سال ادامه داشت. تأثیری که شکست و تحولات سیاسی این چنبش‌ها بر اندیشه نیما گذاشت، از خلال نامه‌هایی که وی به برادرش، لادبن، نوشته کاملا آشکار است. با توجه به نزدیکی فضای فکری نیما در این سال‌ها با فضای فکری اخوان بعد از کودتای سال 32، به شباهت‌های شعر شکست این دو شاعر و ویژگی‌های آن پرداخته شده است. بخش دیگر مقاله به بررسی اشعاری از نیما که در سال‌های 1301 تا 1303 هـ. ش سروده شده اختصاص یافته است.

دیدگاه‌های منتقدانه فراوانی در کتب قدیمی ادبِ عربی وجود دارد که ماده اصلی آن مطالب، در مورد نقد است و این موضوعات، راه ظهورِ مکاتبِ نقدی معروفی را که بعداً به وجود آمده، فراهم کرده است؛ لذا صرف نظر از کلاسیک بودن آنها و با توجه به بُعد زمانی می‌توان پیشینه بسیاری از نقدها و نظرات را در گفته‌های گذشتگان دریافت؛ به عنوان مثال، بدیهی است که در مورد محاکات و خیال، کسانی همچون خواجه طوسی در اساس الاقتباس، ابن طباطبا در عیارالشعر، ابن معتز در البدیع و ... مطالبی را بیان کرده‌اند اما با واکاوی سخنان ایشان می‌توان به این نتیجه رسید که بسیاری از نقدهای دوره‌های بعد از آنها و یا حتی دوره‌های معاصر، بر پایه همان سخنان گذشتگان است. یکی از کسانی که در باب کلام (بویژه لفظ و معنا ) و صورخیال (بخصوص در باب تشبیه)سخن گفته، ابن طباطبا است. بدیهی است که پیشینه پاره‌ای از نظرات درباره این دو مورد را می‌توان در کتاب‌های وی، بویژه عیارالشعر، مشاهده کرد؛ لذا در این مقاله، به تطبیق نظرات ابن طباطبا با منتقدان دیگر در باب این دو مورد پرداخته شده است.