کتابخانه مجازی ادبیات

اسلام در جامعه جاهلی شبه جزیره عرب ظهور کرد؛ این امر پدیده تازه‌ای بود و می‌بایست برای اثبات حقانیت خود دلایل یا معجزاتی ارائه می‌کرد. قرآن کریم یکی از این معجزات بود. در آغاز خواندن قرآن بیشتر جنبه کسب ثواب اخروی و انگیزه عبادی داشت؛ اما در دوره‌های بعد، سرچشمه تحولات عظیم علمی واقع شد و تأثیر خود را در تمامی زمینه‌اهی عبادی، عقیدتی، فکری، عقلی، علمی و ... به‌جا گذاشت. برای آشنایی با چگونگی این تأثیرگذاری، این کتاب به نگارش درآمده است. سعی نویسنده بر این بوده که مباحث را به شکلی ساده، قابل فهم و کامل ارائه کند و همچنین منابع را برای هر بخش برای مطالعه بیشتر ذکر کرده است. ویژگی دیگر این کتاب فصل‌بندی آن به تناسب موضوع است. در این کتاب تأثیر قرآن در علوم نحو، بلاغت، قرائت، و تجوید بررسی شده است.

این کتاب ترجمه متن عربی کتابی است کم‌نظیر و بسیار بلیغ و پرارزش در مسائل علم معانی و دلائل بلاغت و اعجاز قرآن از عالمی متبحر و ادیبی نکته‌سنج عبدالقاهر جرجانی از عالمان و ادیبان قرن پنجم هجری. شیخ در این کتاب قدرت بلاغتش را با مهارتی تمام به تصویر کشیده و اندیشه والایش را در باب دقایق قرآن با ذوقی سرشار و هنری وصف‌ناپذیر به رشته تحریر درآورده است. او در هر مسئله از مسائل علم معانی و بیان با گامی استوار و شیوه ای دلنشین وارد مطلب شده و با بررسی دقیق و نظری وسیع همه زوایای آن را مور بحث قرار داده و سرانجام با به دست دادن قاعده‌ای منطقی و علمی و موفق و سرفراز از مضایق بحث بیرون آمده است.

مثنوي گنجينه الاسرار، اثر ماندگار عمان ساماني يکي از شاهکارهاي ادب عرفاني در حوزه ادبيات عاشورايي است. اين مثنوي گران‌سنگ، در بيش از 800 بيت و در بحر رمل مسدس محذوف با نگاهي عرفاني به حوادث کربلا به رشته نظم کشيده شده است که در اين زمينه از شهرت و اعتبار خاصي برخوردار شده است. از طرفي ديگر، مثنوي زبده الاسرار صفي علي شاه اصفهاني نيز با همين درون‌مايه و در همين وزن در بيش از 4500 بيت، اندکي پيش از گنجينه الاسرار عمان ساماني سروده شده است. با توجه به تقدم زماني سرايش زبده الاسرار نسبت به گنجينه الاسرار و تقدم ارزشمندي و ماندگاري گنجينه الاسرار بر همه آثار عرفاني عاشورايي خلق شده پيش و پس از خود؛ اين مقاله کوشيده است تا با مقايسه نگاه عرفاني و انديشه اين دو شاعر هم روزگار به موضوع واحد، اين نتيجه را اثبات نمايد که عمان ساماني در خلق اثر ماندگار و بي‌نظير خويش تحت تاثير و تقليد زبده الاسرار صفي علي شاه بوده است و در بيان هر يک از شخصيت‌هاي عاشورايي، کليت مفهوم را از صفي علي شاه وام گرفته و با زباني تازه‌تر آن را پرورانده و در نهايت ايجاز و در قالب واژگاني که رنگ و بوي مرثيه دارند، آن را باز گفته است. هم چنين اين مقاله اين نکته را با آوردن شواهد نشان مي‌دهد که عمان ساماني ضمن روايت هر شخصيت، عينا به نقل موضوع، بيت، يا انديشه‌هاي عرفاني مطرح شده در زبده الاسرار پرداخته از اشعار و انديشه صفي علي شاه، هم در لفظ و هم در معني بهره فراوان جسته است.

يكي ازوقايع مهم ّ‌تاريخ ايران، حمله ‌اعراب مسلمان است كه تأثيرات سياسي، فرهنگي و ... فراواني به همراه داشت. يكي از اين تأثيرات، ظهور و نمود ادب عربي درفارسي است. دراين نوشته، سعي شده است ضمن ذكر مهم‌ترين عوامل ظهور و تأثير ادب و فرهنگ عربي بر فارسي، موارد مثبت و منفي آن نيز بحث و بررسي گردد. شواهد نشان مي‌دهد كه علي رغم تأثيرپذيري فرهنگ و ادب فارسي از عربي ،بدليل صبغه ‌اسلامي آن، هويّت ايراني و ادبيّات فارسي باقي ماند و هيچگاه فرهنگ و تمدّن ايراني مقهور فرهنگ قومي عرب نگرديد، بلكه قوم ايراني، بدليل اصالت تمدّن غني خود، ضمن استفاده‌ بهينه از فرهنگ و زبان اعراب، به پاسداري از تمدّن و فرهنگ و زبان خود، برخاستند؛ بطوريكه امروزه، زيباترين و استادانه‌ترين و شيوا‌ترين آثار ادبي در حوزه‌ نظم و نثر به زبان فارسي، زينت بخش محافل ادبي جهان است.