کهن ترین اشعار رسمی و عروضی فارسی مربوط به قرن سوم هجری هستند. به دلیل تشکیل دولتهای بزرگ ملی تعداد شاعران در قرن چهارم رو به افزایش گذاشت. قرن پنجم نیز از درخشان ترین ادوار شعر فارسی است. در این کتاب که به همت محمود مدبری (1335) استاد دانشگاه، پژوهشگر ادبیات، مصحح و شاهنامه شناس ایرانی تصحیح گشته است، تعداد 215 نفر از شاعران 3 قرن مذکور بررسی شده اند. از زندگی و احوال بسیاری از این شاعران اطلاع دقیقی به دست نیامده و از ذکر نام کسانی که در اشعار منسوب به ایشان تردید وجود دارد، خودداری شده است. همچنین تعداد ابیات مربوط به این شاعران از حداقل یک بیت تا حداکثر 452 بیت را در بر می گیرد. این اشعار از دهها کتاب تذکره، لغت، بلاغت، تاریخ و آثار دیگر به دست آمده که نام آنها در انتهای همین کتاب آمده است. ترتیب قرارگیری نام شاعران بر اساس تقدم و تاخر زندگانی آنهاست. این تاریخ در مرتبه اول سال وفات فرد است که اگر موجود نباشد سالهای قراین حیات او منظور گشته است.
مؤلف، متخلص به قاسمی فرزند شیخ ابوحامد و نبیرة شیخ نصرالبیان است این اثر از گونه کتابهای چند دانشی و دانشنامهنویسی است که هفت مرقوم را با مباحث مختلف دربر دارد. مرقوم اول: معرفت مولی و شناخت حق سبحانه. مرقوم دوم: نبوت رسول (ص) و فضایل قرآن کریم و امامت ائمه اثنی عشر (ع) و دلایل و شواهد آن. مرقوم سوم: ولایت، کرامت، مکاشفات، علوم غریبه و خوارق عادات. مرقوم چهارم: ذکر جمعی از حکمای جهان و نمونهای از آثار ایشان. مرقوم پنجم: ذکر بعضی از شعرای معجز آیین و جملهای از شعرهای گزین. مرقوم ششم: مخاطبة نفس اصلم، با ذکر کلماتی چند از مواعظ و کلم. مرقوم هفتم: حقیقت موت و معاد و خاتمة احوال عباد. از جمله آثار اوست: خطابالغائبین، النجوم الزاهرة در تاریخ منجمان، رسالهای در مبدأ و معاد، دیوان اشعار.
مولف بعد از مهاجرت از خوانسار بر آن شد تا با تالیف و تدوین کتاب جامعی درباره اوضاع تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی خوانسار دین خود را به شهر خویش ادا کند و طی سه سال 4 جلد کتاب درباره خوانسار تالیف کرده است: 1. تذکره شعرای خوانسار شامل تراجم احوال و آثار شعرای خوانسار، 2. مشاهیر خوانسار 3. تاریخ خوانسار 4. خوشنویسان خوانسار.
نگارنده سعی کرده است که گلچینی از نامهای دیروز و امروز فراهم آورد، اگر به اصل نسبیت حسن زیبایی میان افراد و نیز دورانهای مختلف توجه شود، کاملا عادی خواهد بود که نامی در صد سال پیش با استقبال اجتماعی روبرو شده و امروز متروک است؛ بنابراین کتاب حاضر صرفا برای انتخاب نام مورد علاقه اشخاص نیست و فقط برای آن منظور تدوین نشده، بلکه در واقع نمایش بیش از 5000 اسم قدیم و جدید است که به مناسبت سوابق پیشین و یا استقبالهای کنونی در نظر گرفته شده است. این نامها به ترتیب الفبایی ترتیب یافته و نحوه تلفظ برابر هر عنوان با حروف آوایی مشخص گشته است. برای اطلاع بیشتر مراجعان ماهیت ریشه ای مراسم از نظر فارسی، عربی، ترکی و غیره در داخل پرانتز منظور گردیده که می بایست به جدول اختصارات و علائم در آغاز کتاب مراجعه شود....
در این سلسله کتابها با عنوان " فرهنگ کتابهای فارسی" قصد بر این است که تا حد امکان نوشته های نظم و نثر فارسی از ابتدا تاکنون معرفی گردد. برای این کار،اغلب آثار گذشته، از قرن چهارم هجری که اولین آثار فارسی در آن روزگار تالیف شده، تا سال 1300 هجری شمسی در یک مجلد و در دو بخش به ترتیب الفبایی گرد آمده است. امید است که مجلدات دیگر به علت کثرت کتابهای معاصر و تنوع محتویات آنها، به گونه ای موضوعی فراهم آید؛ مثلا مجموعه کتابهای داستانی و نمایشنامه در یک جلد جداگانه و منظومه های شعری در جلدی دیگر، و به همین ترتیب سایر کتابها معرفی گردد. کتابها انتقال دهنده فرهنگ و معارف به نسلهای بعد و شناسنامه هستی یک ملت و تمدن هستند و شناختشان برای نسل امروزی بسی الزامی است...