فردوسی شاعری بوده از ناحیه طوس. کنیه او ابوالقاسم بوده و ما بین 325 و 329 ولایت یافت. در اوان سی و پنج یا چهل سالگی در صدد نظم کردن شاهنامه بر آمده و نزدیک بیست و پنج و یا سی و پنج سال از عمر خود را در این کار صرف نموده و یک بار در سال 384 نسخهای ترتیب داده و بار دیگر در سال 400 هـ نسخه دیگری به پایان رسانیده و بعد از آن یک نسخه با مقدمه و خاتمهای و مدائح بنام محمود سبکتگین ترتیب داده و به او تقدیم نموده ولی از محمود صله مطابق ارزش کتاب دریافت نکرده. عاقبت در حدود 411 یا 416 وفات یافته است. بقول استاد مجتبی مینوی همین قدر متیقن است و بعلاوه آن به هیچیک از مطالب دیگر اطمینان کامل نمیشود.
ویژگی اصلی این پژوهش، کنکاش باستانشناسانه و روانشناسانه دربارهی شخصیتها و فضای اجتماعی و سیاسی داستانهای "شاهنامه" است. به باور نگارنده: "شاهنامه دارای دو بخش است که به طور کامل با هم تفاوت دارند. ویژگیهای ساختی، زبان شناسی، جهانبینی و مانند اینها در هر دو بخش چنان ناهماهنگ و ناهمخوانند که میتوان گفت دارای دو اندیشه، دو استعداد، و دو پسند جداگانه و نایکدستاند. برای نمونه در یک بخش سستی و ناپایداری جهان، بنیان جهانبینی است و در بخش دیگر آزپرستی و زیادهخواهی اساس جهانبینی است و در بخش دیگر آزپرستی و زیادهخواهی اساس جهانبینی نویسنده را میسازد؛ ..... بر این اساس میتوان شاهنامه را بر دو بخش جداگانه بخشبندی کرد بخش نخست از آغاز شاهنامه تا پایان شاهنشاهی (= امپراتوری) کیخسرو به همراه داستان رستم و اسفندیار است که شاهنامهی اصلی نامیده میشود و بخش دوم از آغاز پادشاهی لهراسب تا پایان شاهنامه (بدون داستان رستم و اسفندیار) است که آن را شاهنامه افزوده نام نهادهایم. شاهنامهی افزوده نوشتهی فردوسی است؛ اما شاهنامهی اصلی نویسندهی دیگری دارد که باید برای یافتن نامش در تاریخ و تاریخ ادبیات کاوش کرد. کتابی که پیش رو دارید کوشیده تا این نظر را که کل شاهنامه نوشتهی یک تن نیست به اثبات برساند".
این کتاب یکی از کهنترین فرهنگهای فارسی است که در دوره سلطان فیروز شاه تغلق (752 ـ 790 هـ.ق) در همین کشور نوشته شده است. این فرهنگ بنا بر رفع نمودن بعضی نقایص فرهنگ اسدی و فرهنگ قواس نوشته شده بود و در این فرهنگ افزون بر این دو فرهنگ، ذکری از رسالة النصیر، فرهنگ عبدالرحمن و تاجین شده و معلوم است که این فرهنگها پیش از دوره فیروزشاه نوشته شده بود. این فرهنگ نهتنها از جمله مآخذ «ادات الفضلا» تألیف بدر دهلوی بوده، بلکه به گفته محمد لاد دهلوی مؤلف «مؤید الفضلا» نویسنده ادات همه مطالب «لسان الشعراء» را در فرهنگ خود شامل نموده است.
از جمله آثار ارزشمندی که در دوره سلطنت و حاکمیت سلسله تغلقان پدید آمد، «بساتین الانس» اثر محمد صدر علاءالدین احمد حسن دبیر عبدوسی ملقب به «تاج» و معروف به «اخستان» است. وی همانگونه که خود مینویسد در دهلی ولادت یافت و پدرش نیز از اهالی دهلی بود و از اینرو وی را دهلوی نیز خواندهاند. این کتاب از نظر تاریخ و مسائل اجتماعی دارای اهمیت ویژهای است. موضوع کتاب مربوط به حمله تغلق است در سال 725 هجری به لکهنوتی. در این کتاب وقایع پادشاهان چین، قُنّوج و اُجّین و مطالبی درباره آیین کشورداری آمده است.