کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب مأموریت ادبی از خوانسار تا شیراز در اصل سفرنامه ای در زمینه دومین کنگره دبیران زبان و ادبیات فارسی کشور است که به مدت یک هفته در مرداد ماه سال 1347 و در شهر شیراز منعقد گردید. این سفرنامه که به قلم دکتر محمد حسین تسبیحی به نگارش درآمده، نخستین بار به مدت یک سال در روزنامه فردا و به صورت گفتارهایی مسلسل به چاپ رسید و در حقیقت این کتاب چاپ دوم مأموریت ادبی است. تسبیحی در سال 1347 از ریاست وقت ادارا آموزش و پرورش خوانسار جناب آقای حاج فضل الله ملکی مأموریت پیدا کرد که در این کنگره شرکت بنماید. ایشان که پس از یک سفر به تهران و گلپایگان موافقت ضمنی خود را اعلام نموده بود، سرانجام عازم این شهر گردید. ایشان در طی مسیر در شهرهایی چون شهرضا توقف نموده و توصیفات ادبی خوبی از این شهر ارائه کرده است. سپس به هر نقطه یا شهری نیز که می رسیده به توصیف آنجا پرداخته تا به شیراز رسید. وی نه تنها توصیف جامعی از چگونگی برگزاری کنگره و حتی سخنرانی های آن پرداخته، بلکه توصیفات زیبا و ادبی واری نیز از آثار مهم تاریخی و مذهبی این شهر چون آرامگاه حافظ و سعدی، شاهچراغ (ع)، تخت جمشید و ... ارائه کرده است. بدین سبب تهیه این کتاب و خواندن آن برای حتی شده پاره ای ساعت خالی از لطف نیست.

سید احمد بهشتی شیرازی، در کتاب شرح جنون: تفسیر موضوعی دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، در پی آن است تا با معرفی فرهنگ ادبی که حافظ شیرازی از متن آن برخاسته است و مطالع تطبیقی مضامین اشعار او و دیگر شعرای نامور فارسی‌، نقبی به کنه شعر او بزند. کتاب شرح جنون یکی از کتاب‌های نایاب و قدیمی است که به تفسیر موضوعی غزلیات حافظ می‌پردازد. (متاسفانه به دلیل عدم موجود بودن بخش پیشگفتار و مقدمه، این نسخه بدون صفحات ابتدایی منتشر شده است و محتوا مطابق نسخه نمونه آغاز می‌شود.) درباره لسان‌ا‌لغیب و مشرب او، در تفسیر شاهکارهای شعری وی دو شیوه وجود دارد. عده‌ای رندی‌های او را ظاهری می‌دانند و شراب و شاهد و ساقی او را ظاهری تلقی می‌کنند و عده‌ای از آنچه او گفته تعابیر باطنی دارند. سید احمد بهشتی شیرازی از جمله گروه دوم است.

این کتاب یکی از کهن‌ترین فرهنگ‌های فارسی است که در دوره سلطان فیروز شاه تغلق (752 ـ 790 هـ.ق) در همین کشور نوشته شده است. این فرهنگ بنا بر رفع نمودن بعضی نقایص فرهنگ اسدی و فرهنگ قواس نوشته شده بود و در این فرهنگ افزون بر این دو فرهنگ، ذکری از رسالة النصیر، فرهنگ عبدالرحمن و تاجین شده و معلوم است که این فرهنگ‌ها پیش از دوره فیروزشاه نوشته شده بود. این فرهنگ نه‌تنها از جمله مآخذ «ادات الفضلا» تألیف بدر دهلوی بوده، بلکه به گفته محمد لاد دهلوی مؤلف «مؤید الفضلا» نویسنده ادات همه مطالب «لسان الشعراء» را در فرهنگ خود شامل نموده است.

از جمله آثار ارزشمندی که در دوره سلطنت و حاکمیت سلسله تغلقان پدید آمد، «بساتین الانس» اثر محمد صدر علاءالدین احمد حسن دبیر عبدوسی ملقب به «تاج» و معروف به «اخستان» است. وی همان‌گونه که خود می‌نویسد در دهلی ولادت یافت و پدرش نیز از اهالی دهلی بود و از این‌رو وی را دهلوی نیز خوانده‌اند. این کتاب از نظر تاریخ و مسائل اجتماعی دارای اهمیت ویژه‌ای است. موضوع کتاب مربوط به حمله تغلق است در سال 725 هجری به لکهنوتی. در این کتاب وقایع پادشاهان چین، قُنّوج و اُجّین و مطالبی درباره آیین کشورداری آمده است.