کتابخانه مجازی ادبیات

در این کتاب فارسي - انگليسي / انگليسي - فارسي تذهيب ؛ خط ؛ صحافي ؛ كاغذ ؛ رنگ و مركب واژه نامه ي نسخه شناسي و كتاب پردازي كه حاصل چهار سال دست و پنجه نرم كردن با واژگان اين رشته است از دو بخش انگليسي به فارسي و فارسي به انگليسي تشكيل شده است . منابع مورد استفاده در تدوين واژه نامه در ميان اين دو بخش آمده است . مقدمه ي كتاب ويژگي ها و مسايل مربوط به واژه نامه و روش تدوين آن را در بر دارد و راهنماي استفاده از واژه نامه شيوه ي بهره گيري از آن و نشانه هاي به كار گرفته در آن را شرح مي دهد . كتاب پردازي صناعتي است كه طي آن كتابي آماده ي استفاده و عرضه به خواننده مي شود . دراين حرفه كارهايي انجام مي گيرد از قبيل رنگ سازي ، صحافي ، خوش نويسي و تذهيب . مجموعه اين اعمال به دست هنرمندان چيره دست متني را در قالبي دلپسند و زيبا در دسترس علاقه مندان مي گذارد .

ایرج افشار (۱۶ مهر ۱۳۰۴ تهران - ۱۸ اسفند ۱۳۸۹ تهران) پژوهشگر فرهنگ و تاریخ و ادبیات فارسی، ایران‌شناس، کتاب‌شناس، نسخه‌پژوه، نویسنده و استاد دانشگاه بود. افشار سابقه تدریس در دانشگاه‌‌های داخل و خارج کشور از جمله: دانشگاه برن (سوئیس)، دانشگاه ساپورو (ژاپن) و دانشگاه تهران را داشت. مقالات و پراکنده‌هایی که در این کتاب آمده، نوشته‌ها و یادداشت‌هایی است که اغلب آنها به طور قلم‌انداز در سفرهای ایشان از سال 1331 به بعد نوشته شده و بسیاری از آنها در مجله‌های «یغما» و «راهنمای کتاب» چاپ شده است. در واقع می‌توان این کتاب را به نوعی از ایران‌شناسی دانست و در این مجموعه گوشه‌هایی از آن گفته شده است.

در دفتر پنجم نامه بهارستان در بخش «گونه گون» مقاله‌ای از مرحوم استاد مینوی درباره «کاپوسنامه فرای» به چاپ رسیده است که در ضمن نکات بسیار جالب و آموزنده ـ و گاه تأسف بار ـ اشاره‌ای نیز به وجود رنگ آبی پروس در نسخه دیوان معزی شده است. از آنجا که رنگ آبی پروس از حدود اواخر قرن هجدهم میلادی به ایران راه یافته است. استفاده از این رنگ دلیلی بر جعلی‌بودن نسخه قلمداد شده و در آن مقاله با تأسف بسیار تأکید شده است که: «یک کاپوس نامه درست‌کردم برای یک مدلس و مزور ماهر، کار بچگانه‌ایست و در ایران هنوز تهیه کاغذ و مرکب و رنگ‌ها به شیوه قدیم آسانست، بعد از این آن اشتباه لوس مردم تازه کار را که به کاربردن رنگ آبی پروس باشد کسی تکرار نخواهد کرد و هر نسخه‌ای که تازه‌تر ساخته شود به مرحله کمال نزدیک‌تر و قدیمی‌تر بودن آن محرزتر جلوه خواهد کرد. این جملات انگیزه‌ای شد تا به طور مختصر به بحث اسناد و نسخ خطی و روش‌های علمی و آزمایشگاهی که امروزه برای نعیین اصالت این اسناد به کار می رود پرداخته شود، البته این مختصر تنها سعی در باز کردن باب این بحث دارد و معرفی و بحث همه جانبه و دقیق‌تر فرصت دیگری می‌طلبد. به دلیل حساسیت این بحث در این نوشته به توصیف عمیق و شرح همه جانبه روش‌ها نیز پرداخته نشده است.