در مطالعات تاریخی که مراکز علمی ـ پزوهشی غربی صورت میگیرد کمتر به شیعیان و نقش مؤثر آنها در اعتلای فرهنگ اسلامی پرداخته میشود و تنها به مناقشات و مجادلات میان فرقهای اشاره میشود. مقاله حاضر تأملی تاریخی ـ تحلیلی درباره پارهای از اسناد و مدارک ادبی و تاریخی است که حکایت از جریان «غریبکشی» قرنهای 9 و 10 ق هندوستان میکند. این موضوع در پی تأمل در اشعار ملک قمی و اشاره او در بیتی به چنین مسألهای طرح گردیده است.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
رستم و اسفندیار برجستهترین، نیکترین و مهمترین پهلوانان شاهنامهاند؛ از اینرو برخورد این دو یل از وزن و حساسیت خاصی برخوردار است. اسفندیار شاهزادهای جوان است، با چشم به تختی که شایستگی آن را دارد. او برخلاف گشتاسب، نه یک موجود آزمند و متزلزل و فریبکار، بلکه دلاور شکستناپذیر و مقدسی اس تکه برای نیکترین دینها و اندیشهها شمشیر زده است. رستم در مقابل او، پهلوان قرون و ابرمردی است که تبلور تکاپو و رنج مردانه یک تبار است. در این کتاب افزون بر مقدمه، سه مقاله پیرامون رستم و اسفندیار و همچنین متن آن از روی نسخه شاهنامه چاپ مسکو آمده است.
یکی از شخصیتهای شگرف تاریخ خاورزمین یا حتی جهان، در سدههای گذشته، نادرقلی (طهماسبقلی ـ نادرشاه) فرزند امامقلیبیک پوستیندوز خراسانی است که از میان مردمان فرودست خطه خراسان قد برافراشت. شناخت دقیق زندگانی شگفت، روحیهها، حالها و اندیشههایش و ترسیم چهرهای نزدیک به حقیقت از او نیازمند پژوهش و مطالعهای ژرف و همهجانبه است. در این کتاب حکومت او از دیدگاه نویسندگان شرکت هند خاوری هلند آمده است.
این کتاب دربرگیرنده شرح رویدادهای مهم زمان سلطه اشرف از دیدگاه نویسندگان شرکت هند خاوری هلند است. در این شرکت روزنامهای بوده که در آن وقایع مهم روزانه که بیشتر به اوضاع سیاسی کشور ایران مربوط بوده است، ثبت میشده است. معلوم نیست چند تن به این کار سرگرم میبودهاند، اما چند نویسنده از خود با عنوان روزنامهدار یا روزنامهچی یاد میکند. این کتاب در هشت فصل به حکومت اشرف افغان، قیام و سقوط سیداحمدخان پادشاه کرمان، وضع بندرعباس و هرمز و ... است.