بورخس اساساً دلمشغول مسائل روایت است؛ اما این مسائل را به گونه ای خاص خود مطرح میکند، به گونهای داستانی. (یکی از مجموعه داستانهای او عنوان گویای داستانها را دارد). او نظریه داستانی روایت را ارائه میکند، و در نتیجه این خطر تهدیدش میکند که او را زیادی جدی بگیرند، و یا زیادی تعمیمش دهند. اندیشه سمجی که کتاب داستانها را شکل میدهد اندیشه ضرورت و تکثیرشدنی است که به کاملترین وجه در کتابخانه متحقق میشود (نگاه کنید به داستان «کتابخانه بابل»)؛ در اینجا هر کتاب همچون عنصری در یک سلسله در محل دقیق خود قرار دارد.
کتاب «چرا ادبیات» اثر برجسته دیگری از ماریو بارگاس یوسا است که از متن انگلیسی با فارسی ترجمه شده است. در این کتاب که بخش اول آن درباره اهمیت ادبیات است، یوسا به این پرسش پاسخ میدهد که واقعا «چرا ادبیات؟» چرا خواندن رمان و داستان تا این اندازه اهمیت دارد و همه بزرگان آن را توصیه میکنند؟ این کتاب، که عنوان آن از مقاله نخست کتاب گرفته شده است، شامل دو مقاله و یک سخنرانی است که عنوانهای آن چنین است: چرا ادبیات، فرهنگ آزادی، امریکای لاتین: افسانه ـ واقعیت.
تاریخ ادبیات از قالبهای فکری نویسنده در پیوند با ساختارهای جمعی محیط او سخن نمیگوید، سبک کار او را با تحولات اجتماعی و اقتصادی زمان او در ارتباط قرار نمیدهد، مکانیسمهای آفرینش هنری را در آثار او به تحلیل نمیگذارد، اندیشههای او را در بستر زمان جای نمیدهد، رابطه آن را با تفکر رایج، نظام حاکم، با خواستهای زمان، با منافع طبقات اجتماعی نشان نمیدهد. این بخش از ادبیات را جامعهشناسی ادبی به عهده میگیرد. این کتاب در چهار بخش اصلی اصول و روش، تولید، توزیع و مصرف به زوایای مختلف جامعهشناسی ادبیات پرداخته است.