این کتاب مختصری از دستور زبان فارسی شامل صرف، نحو و تست است که برای استفاده دانشآموزان دبیرستانها و داوطلبان کنکور دانشگاه در سال 1343 تألیف شده است.
تعریف تجزیه: هرگاه جمله ای را به چند کلمه تقسیم کرده هر کلمه را بدون اینکه در جمله است ملاحظه کنیم و مورد دقت قرار دهیم و همه قواعد دستوری که درباره آن می دانیم بیان نموده و عناوین مختلفه را ذکر کنیم در همین کلمه در واقع آن کلمه را تجزیه نموده این عمل را (تجزیه) می گویند.
کتاب قرائت فارسی و دستور زبان برای سال دوم دبیرستانها، طبق برنامه جدید وزارت فرهنگ و تصویب شورای عالی کتب درسی و تالیف سعید نفیسی، محمدعلی روحانی، محمد نصرالله، دکتر مهدی محقق است که در سال 1338 منتشر شده است.
دراین کتاب سعی شده که در ضمن ترجمه لغات، دانش آموزان به روش استفاده از کتب لغت و پیدا کردن ریشه و اصل کلمه و یا مشتقات آن راهنمایی شوند، زیرا یکی از اموری که در درس املاء باید مورد توجه باشد چگونگی پیدا کردن لغت و بدست آوردن ریشه کلمات است و این وقتی ممکن است که به قواعد صرف عربی دانائی حاصل گردد. کتاب توسط شرکت سهامی چاپ و نشر کتاب اصفهان چاپ شده است
مندرجات این کتاب عبارتند از: صرف و نحو، تجزیه و ترکیب، مفردات و تعلیقات، پرسش و تست که در شش بخش برای استفاده دانشآموزان دوره دوم بهویژه شعبه ادبی و داوطلبان کنکور دانشگاه و دانشجویان دانشکده ادبیات و دیگر علاقمندان تنظیم گردیده است. برای اینکه کتاب هم یک دستور مختصر و هم جامع باشد، اصول و کلیات در متن و بقیه مطالب در حواشی و بخشهای جداگانه قرار داده شده است تا هر کسی به فراخور احتیاج خود از آن بهرهمند گردد. افزون بر قواعد صرف و نحو که مطابق کتابهای کلاسی و عقاید معروف برای شاگردان آموزشگاهها با اسلوبی ساده و نیکو تألیف گردیده، پارهای از مطالب لازم و نظرات شخصی و انتقادات دستوری که نتیجه مطالعات نگارنده است، در بخش جداگانه ذکر گردیده است.