کتابخانه مجازی ادبیات

سرزمینِ «بُرهان‌پور» به بابِ دکن شهرت دارد. حضرت محمّدهاشم کشمی بدخشانی ثمّ بُرهان¬پوری (تقریباً 1000- 1045ق) به این سرزمین تعلّق دارند که تذکره «نسمات القدس من حدایق الانس» شهره آفاق است. جناب دکتر محمّدیاسین قدّوسی مدیرِ پیشینِ کتیبه‌هایِ عربی و فارسیِ اداره باستان‌شناسیِ هندوستان در ناگپور هندوستان هستند که در سالِ 2011 به پاسِ خدماتِ ایشان جایزه ریاست جمهوری هندوستان به وی اهدا شد. جناب دکتر یاسین قدّوسی به تازگی کتابی به زبانِ اردو با عنوانِ: «شهر دلگشا بُرهان‌پور» درباره شهرِ بُرهان‌پور، کتیبه‌هایِ فارسی و آثارِ تاریخیِ این شهر منتشر کرده‌اند. سرورقِ کتاب آراسته به کتیبه‌ای به تاریخِ 1009 هجری/ 1601م متعلّق به دوره اکبر شاه در قلعه اسیر گَر هندوستان است. فهرست مطالب کتاب بدین قرار است: نگاهی به تاریخ، جامعه و ادبِ سرزمینِ بُرهان‌پور؛ سپه‌سالاری به نامِ عبدالرحیم خان خانان و ارتباطِ صمیمیِ وی با صوفیان؛ خانواده الحاج محمد اسماعیل فهمی؛ خدماتِ علمی، ادبی و تاریخیِ محمد جاوید انصاری؛ صوفیانِ سرزمینِ بُرهان پور؛ اهمیتِ کتیبه‌شناسی؛ کتیبه‌هایِ سرزمینِ بُرهان پور؛ عمارت‌های تاریخی، مساجد، مقابر و دیگر آثارِ باستانی در شهرهایِ: بُرهان پور، اسیر گَر، زین آباد، مَلیر، گُل آرا در هندوستان؛ درگذشتِ ممتاز محل در بُرهان‌پور؛ اگر بُرهان‌پور در شاهراهِ جی.تی قرار داشت؛ مراسمِ پنجاهمین جشنواره ممتاز محل در ژوئن 2019؛ آستانِ حکیمیِ بوهرا و برهان پور؛ شهر دلگشا بُرهان پور و وابستگانِ خاص؛ لوح‌های تقدیر و جوایز اعطا شده به دکتر محمد یاسین قدّوسی؛ کتاب‌نامه.

"کَدپا" شهری در جنوب هندوستان است که در شمال آن شهر "کَرنول"، در جنوب شهر "چَتور"، در شرق شهر "نیلور" و در غرب شهر "اَنَنت پور" است. ابتدا مقدمه ای درباره تاریخ این شهر، سپس کتیبه‌های فارسی و عربی برخی از مکان‌های این شهر به همراه ترجمه اردو آورده شده‌اند. در پایان عکس کتیبه‌ها و آثار دیگر نویسنده آمده است.

در این کتاب برخی از مقاله های سید امیر حسن عابدی (1921-2011) نسخه شناس و استاد ادبیات فارسیِ هندوستان به زبان اردو آمده است. فهرست کتاب: «مقدمه- از: شریف حسین قاسمی»؛«شاهنامه فردوسی و هندوستان»؛ «ترجمه از زبان های دیگر به فارسی»؛ «حیاتی گیلانی و تغلق نامه»؛ «دو غزلِ اردو در دوره همایون و اکبر»؛ «کامی شیرازی»؛ «نوعی خبوشانی»؛ «کلیات ساعی»؛ «پَندَت زنده رام موبد کشمیری»؛ «نظیر اکبر آبادی و سبکِ هندی»؛ «جلیس المشتاق»؛ «ادبیاتِ اجتماعی و انقلابیِ ایران»؛ «بنیانگذارِ شعر نو در ایران»؛ «افغانستان و هندوستان».

«عبرت الغافلین» اثر میرز محمدرفیع متخلص به سودا رساله‌ای است که باید آن را نمونه‌ای ارزشمند نقد ادبی خواند. میرزا محمد سودا شاعر معروف زبان اردوست که در قرن دوازدهم هجری در هند می‌زیست. او افزون بر دیوان اردو، دیوان مختصر فارسی را هم به جای گذاشته است. این کتاب که تاریخ تألیفش معلوم نیست، پاسخ به خرده‌گیری‌های میرزا فاخر مکین بر کلام شعرای برجسته فارسی است.