در بخش نخست کتاب با عنوان دستور زبان، فونیتیک لهجهها و آواز و سیلاب و اعراب و .... علامات و دانستنیهایی که متعلم را آگاهی میبخشد، در بیان آورده شده است. سپس تصریف در زبان با همه اصول و فروع آن آغاز مییابد. در قسمت بعدی به نحو میرسد. این مبحث نیز با بیان جمله، اجزاء، ترکیب و انواع آن با توضیحات لازم و بهجا در روشنایی مفید به درک و ذهن و با بیان روشن و اسلوب سهل و نه ممتنع انجام شده است. بخش سوم راهنمای املای درست کلمات است.
تعریف تجزیه: هرگاه جمله ای را به چند کلمه تقسیم کرده هر کلمه را بدون اینکه در جمله است ملاحظه کنیم و مورد دقت قرار دهیم و همه قواعد دستوری که درباره آن می دانیم بیان نموده و عناوین مختلفه را ذکر کنیم در همین کلمه در واقع آن کلمه را تجزیه نموده این عمل را (تجزیه) می گویند.
کتاب قرائت فارسی و دستور زبان برای سال دوم دبیرستانها، طبق برنامه جدید وزارت فرهنگ و تصویب شورای عالی کتب درسی و تالیف سعید نفیسی، محمدعلی روحانی، محمد نصرالله، دکتر مهدی محقق است که در سال 1338 منتشر شده است.
تأثیر زبانها در یکدیگر امری طبیعی و عادی است و در سراسر کره زمین نمیتوان زبانی را دریافت که واژهها یا تعابیری را از زبان دیگری به عاریت نگرفته و به نوبه خود واژهها و تعابیری را به همان زبان یا زبانهای دیگری نداده باشد. زبان فارسی دری در طول زمانهها در برخورد با زبانهای دیگر حالت نخستین خویش را از دست داده، صیقل گرفته و پذیرشگر باروری پایا گردیده؛ ولی هرگز تداوم خویش را از دست نداده و در برابر زبانهای دیگر از پا درنیامده است. این کتاب دربرگیرنده برخی از واژگانی است که به باور نگارنده از زبان پارسی ـ دری به زبان عربی راه بردهاند.