شاهنامه در بیش از پنجاه هزار بیت در بحر متقارب سروده شده و از بلندترین منظومههای ادبی جهانی به شمار میآید. این اثر به سه بخش اسطورهای (از روزگار كیومرث تا پادشاهی فریدون) پهلوانی (از خیزش كاوه آهنگر تا مرگ رستم) و تاریخی (پادشاهی بهمن و پیدایش اسكندر تا فتح ایران) تقسیم میشود. داستان سیاوش غمانگیزترین داستان شاهنامه است و شخصیت خود او نیز مظلومترین شخصیت در كل این اثر سترگ و نماد انسان آزاد و مختاری كه برای رعایت مصالح اجتماعی و اخلاقی در برابر تقدیری قدرتمندتر از خود تسلیم میشود. داستان سیاوش در فرهنگهای دیگر نیز مشابههایی دارد. نویسندگان در این کتاب این داستان را بر اساس چاپهای مختلف و نسخههای متعدد تصحیح و بازخوانی کردهاند.
این مجموعه شامل تمام شاهنامه است که برای راحتی خوانندگان جوان که به تاریخ و تمدن کشور خود علاقه دارند و می خواهند با شاهنامه آشنا شوند، به نثر ساده برگردانده شده و در سه بخش شامل: 1. بخش اساطیر 2. بخش پهلوانی 3. بخش تاریخی تنظیم شده است. بخش اساطیر از پادشاهی کیومرث شروع شده و تا مرگ فریدون ادامه دارد. بخش پهلوانی از پادشاهی منوچهر و ظهور خاندان سام شروع می شود و تا مرگ رستم و فرزندش فرامرز ادامه دارد و بخش تاریخی که با پادشاهی بهمن فرزند اسفندیار شروع شده تا مرگ یزدگرد و تسلط عربها بر ایران ادامه می یابد.
رستم و سهراب یکی از داستانهای غم انگیز شاهنامه است و داستان مرگ سهراب جوان را به تصویر میکشد که بر اثر جنگ با رستم، به دست پدر کشته میشود. سهراب پهلوان افسانهای در شاهنامه است که پدرش رستم و مادرش تهمینه دختر شاه سمنگان است. سهراب با سپاه تورانیان به نبرد ایران آمد و در جنگی تنبهتن با رستم کشته شد، درحالیکه همدیگر را نمیشناختند. تراژدی رستم و سهراب، تراژدی بیخبری است. کتاب حاضر شامل این عناوین است: فصل اول: حماسه ها، ساختار حماسه، خصوصیات عمده شعر حماسی فصل دوم: مختصات شاهنامه، دوره اساطیری، دوره پهلوانی، دوره تاریخی، حماسه سرایی پس از فردوسی فصل سوم: اسطوره چیست؟ حماسه و تراژدی، حماسه ها و اساطیر بابلی و سومری، حماسه گیل گمش، مهابهاراتا (حماسه ای از هند)، رامایانا، هومر و ایلیاد و اودیسه، انه اید (حماسه ای از روم)، دیگر حماسه های اروپایی، اعراب و حماسه فصل چهارم: سه دیدگاه بر حماسه رستم و سهراب، 1.دیدگاه استاد منوچهر مرتضوی، 2.دیدگاه استاد زرین کوب، 3.دیدگاه استاد مینوی، متن داستان رستم و سهراب.
در این کتاب «داستان رستم و اسفندیار» که از بهترین داستانهای شاهنامه است و خواننده بسیاری دارد، مورد تصحیح و توضیح قرار گرفته است. در این گزیده آنچه مورد توجه اصلی است، چاپ خالقی است؛ ولی هر کجا که به حکم تشخیص ذوق و در دست داشتن ضوابط شعری و سبک سخنسرایی فردوسی و موازین شیوایی و رسائی در گفتار او که دارای ضابطههای مشخص است و توجه به مفهوم بخشهای مختلف داستان و ارتباط مطالب، به ناهمواریها و استواریهایی برخورد شده که با طرز سخن و شیوه خاص آن استاد بزرگ همآهنگی و تناسب نداشته است، از پاورقی و چاپ ژول مول و مسکو استفاده شده است. توضیح مربوط به ابیات در پایان داستان و در بخش جداگانهای آورده شده است.
در عصر صفوی چنان که میدانیم کتابآرایی رواجی فراوان و ارزشی بیاندازه داشته و از جمله ارمغانهای گرانمندی که شاهان و شاهزادگان و بزرگان برای یکدیگر میفرستادهاند از این گونه کتابهای آراسته به چندین هنر بوده است. هنرمندان کتابآرا، مانند کاغذساز، رنگآمیز کاغذ، زرافشانساز، زرنشان کار، جلدساز، جدول بند، مذهب، خوشنویس و نگارگر (نقاش) در سطوح گوناگون از پایه و مایه هنری در آن زمان فراوان بودهاند که برخی به مناسبتهایی نامبردار گردیده و برخی دیگر ناشناس ماندهاند؛ ما در این جا به نام سه تن از آنان به اختصار اشاره میکنیم که مأخذ آن تذکره خلاصه الاشعار تقی الدین کاشانی (946 ـ 1016 هـ .) در قسمت مربوط به شرح حال شاعران معاصرش میباشد.