در عصر صفوی چنان که میدانیم کتابآرایی رواجی فراوان و ارزشی بیاندازه داشته و از جمله ارمغانهای گرانمندی که شاهان و شاهزادگان و بزرگان برای یکدیگر میفرستادهاند از این گونه کتابهای آراسته به چندین هنر بوده است. هنرمندان کتابآرا، مانند کاغذساز، رنگآمیز کاغذ، زرافشانساز، زرنشان کار، جلدساز، جدول بند، مذهب، خوشنویس و نگارگر (نقاش) در سطوح گوناگون از پایه و مایه هنری در آن زمان فراوان بودهاند که برخی به مناسبتهایی نامبردار گردیده و برخی دیگر ناشناس ماندهاند؛ ما در این جا به نام سه تن از آنان به اختصار اشاره میکنیم که مأخذ آن تذکره خلاصه الاشعار تقی الدین کاشانی (946 ـ 1016 هـ .) در قسمت مربوط به شرح حال شاعران معاصرش میباشد.
در فرهنگ حاضر، هنرمندان ایرانی (اعم از کتیبهنویس، معمار، حجار، قلمزن، نقاش و (...از زمان مانی تا عصر کمالالملک معرفی میشوند .این فرهنگ براساس الفبا تدوین شده و ذیل نام هر هنرمند شرح مختصری از زندگی و آثار او ذکر گردیده است .در پارهای موارد نیز تصویری از آثار شخصیت مورد نظر به طبع رسیده است
در مجموعه حاضر، زندگینامه، آثار خلاصهای از آرای هفده تن از نویسندگان، شاعران و هنرمندان دنیا معرفی شده كه عبارتاند از : ((ناثانیل هائورن( 1864ـ 1804)، نویسنده))، ((هرمان ملویل( 1891ـ 1819)، نویسنده))، ((والت ویتمن ( 1892ـ 1819)، شاعر))، ((استیفن كرین( 1900ـ 1871)، نویسنده))، ((جك لندن ( 1916ـ 1876)، نویسنده))، ((ویلاكاثر( 1947ـ 1876)، نویسنده))، ((سینكلر لوئیس( 1950ـ 1885)، نویسنده))، ((یوجین اونیل( 1953ـ 1888)، نمایشنامه نویس))، ((اسكات فیتز جرالد( 1940ـ 1896)، نویسنده، نمایشنامه نویس))، ((ارنست همینگوی ( 1961ـ 1899)، نویسنده، شاعر))، ((جان اشتاین بك( 1968ـ 1902)، نویسنده، نمایشنامه نویس))، ((لئونارد برنشتاین( 1990ـ 1918)، آهنگساز، رهبر اركستر، فیلمنامه نویس))، ((فرانك لوید رایت( 1959ـ 1869)، آرشیتكت))، ((ادگار دوگا ( 1917ـ 1834)، نقاش))، ((ونیسلا هومر، نقاش واقعگرا( 1910ـ 1836)، نقاش))، ((مری كاسات( 1926ـ 1844)، نقاش))، ((ایگورگرابار( 1960ـ 1871)، نقاش)) . گفتنی است كه هر معرفینامه با عكسهایی از شخصیت مورد نظر همراه است .
شاهنامه در بیش از پنجاه هزار بیت در بحر متقارب سروده شده و از بلندترین منظومههای ادبی جهانی به شمار میآید. این اثر به سه بخش اسطورهای (از روزگار كیومرث تا پادشاهی فریدون) پهلوانی (از خیزش كاوه آهنگر تا مرگ رستم) و تاریخی (پادشاهی بهمن و پیدایش اسكندر تا فتح ایران) تقسیم میشود. داستان سیاوش غمانگیزترین داستان شاهنامه است و شخصیت خود او نیز مظلومترین شخصیت در كل این اثر سترگ و نماد انسان آزاد و مختاری كه برای رعایت مصالح اجتماعی و اخلاقی در برابر تقدیری قدرتمندتر از خود تسلیم میشود. داستان سیاوش در فرهنگهای دیگر نیز مشابههایی دارد. نویسندگان در این کتاب این داستان را بر اساس چاپهای مختلف و نسخههای متعدد تصحیح و بازخوانی کردهاند.
کتاب خردنامه که در آن به امور گوناگون اخلاقی، معنوی و مادی پرداخته شده است تالیف " ابوالفضل یوسف بن علی مستوفی" است که اطلاع دقیقی از وی در دست نیست و احتمالا در آغاز سده ششم هجری به گردآوری سخنان برگزیده منسوب به برخی از بزرگان ایرانی، عرب و یونانی پرداخته و متن کتاب خویش را با کلمات قصار امیرالمومنین و ابیاتی از فردوسی آراسته است. در تصحیح کتاب حاضر که به کوشش ادیب برومند به انجام رسیده است، از نسخه ای خطی محفوظ در مجموعه شخصی متعلق به اوایل قرن نهم هجری و نسخه ای دیگر محفوظ در مجموعه ایاصوفیا بهره گرفته شده است. کلمات قصار حضرت علی علیه السلام و اشعار فردوسی از منابع دیگری چون امثال و حکم دهخدا تصحیح شده اند. عناوین برخی از قسمت های این کتاب عبارتند از: در خرد ورزیدن، در دبیری، در ستایش هنر، در قناعت، در خاموشی و در همنشینی خردمند.