کتابخانه مجازی ادبیات

یکی از دانشمندانی که تمام عمر خویش را در معرفی میراث مشترک ایران و هند صرف کرده، دکتر نبی هادی است. مهم‌ترین اثر او با عنوان «فرهنگ ادبی هند و فارسی» در سال 1995 به زبان انگلیسی تألیف و انتشار یافت. نویسنده بعد از ترجمه کتاب نبی هادی، فرهنگنامه زبان و ادبیات فارسی در شبه قاره هند را پدید آورده که بر اساس کتاب استاد نبی هادی است. این فرهنگنامه دارای این ویژگی‌هاست: مطالب یکدست شده و حشو و زوائد تألیف نبی هادی حذف گردیده است؛ مدخل‌ها در کتاب اصلی بدون مأخذ بود که در این کتاب منابع و مآخذ مطالب استخراج شده است؛ اشکالات و ایرادات موجود در تألیف نبی هادی تصحیح گردیده است؛ مدخل‌ها بر اساس حروف الفبای فارسی و به شیوه دایرةالمعارف تنظیم و نوشته شده است؛ مطالب بسیار موجز و مختصر و کتاب در حد یک فرهنگنامه یک‌جلدی تنظیم شده است.

پروفسور نذیر احمد (1915 ـ 2008) از دانشمندان بنام شبه‌قاره بود و نیز از بنیان‌گذاران انجمن استادان زبان فارسی هند که خود سال‌ها ریاست آن را بر عهده داشت. وی حافظ‌شناسی زبردست بود که سال‌ها عمر پربار خود را صرف تحقیق و پژوهش بر روی نسخ خطی و شروح دیوان حافظ کرد. او در زمینه تصحیح متون، فرهنگ‌نویسی، دستور زبان، زبان‌شناسی، نسخه‌شناسی، تاریخ و تمدن، نقاشی، موسیقی، تصوف و عرفان و شناساندن منابع و مآخذ ادب فارسی از استادان بنام و شناخته‌شده در شبه قاره هند بود. این کتاب دربرگیرنده نوشتارهایی درباره زندگی و آثار اوست.

اسم استاد سعید نفیسی نیاز به هیچ معرفی ندارد. وی دانشمندی بود روشن‌فکر و خردمند و در تمام زندگی خود گلشن علم و ادب و فرهنگ و تمدن را آبیاری کرد و بر لوح زندگی چنان نقش‌های زرین ثبت کرد که برای راهروان علم و دانش مشعل راه بوده است. در این مقاله مختصر از خدمات علمی، فرهنگی، ادبی و پزوهشی این دانشمند بزرگ نمی‌توان به تفصیل سخن گفت. دایره خدمات علمی وی چنان گسترده است که در چندین صفحه نمی‌توان گنجانید. از این رو، ما پس از شرح کوتاه زندگی استاد سعید نفیسی، گزارش مختصری از سفر او به پاکستان که در گسترش روابط فرهنگی و علمی ایران نقش مهمی داشته است، خواهیم آورد.