یکی از گستردهترین عرصههای زبان فارسی گستره ادبیات غنایی است و از این میان سهم داستانهای عاشقانه از گونههای دیگر بیشتر است. هدف از این پژوهش مقایسه دو داستان عاشقانه قهرمانمحور زبان فارسی است: یکی از شاعری ایرانی؛ یعنی نظامی گنجوی و دیگری شاعری که متعلّق به سرزمین هند همسایه فرهنگی و همیشگی ایران است؛ یعنی امیرخسرو دهلوی، همان کسی که به لحاظ استعمال بسیار دلنشین و فاخر زبان فارسی به «طوطی هند» ملقّب شده است. نگارنده کوشیده با بررسی دو منظومه لیلی و مجنون نظامی و مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی، به اشتراکات زبانی و معنایی این دو منظومه بپردازد و میزان اثرپذیری امیرخسرو را از نظامی نشان دهد.
نویسنده این کتاب به صراحت اقرار میکند که مشروعیت آن بیشتر از هر چیزی از اثر مشهور دانیل کالاهان با عنوان "پنجاه فیلسوف کلیدی" (۱۹۸۷) الهام گرفته است. اگرچه تفاوتهای معینی این اثر را از سایر آثار مشابه متمایز میسازد؛ کالاهان باید فیلسوفانی را در طول تاریخ فلسفه انتخاب میکرد که نیز به عنوان شخصیتهایی شناختهشده در میان عموم مردم بودند، مثل فیگورهایی چون افلاطون و هابز یا سارتر. با این حال، انتخاب جان لچز فیلسوفان معاصری که گاه هنوز تا شهرت فاصله داشتند بود. به علاوه، سوال تکراری در مورد تشکیل مجموعه "پنجاه متفکر کلیدی" بیش از سایر آثار مشابه مطرح شد: آیا توافقی در مورد انتخاب متفکران و فیلسوفان وجود دارد که بعضی از آنها هنوز هم در زمان تدوین این اثر در دسترسند؟ به عبارت دیگر، آیا در واقع اسامی مهمترین فلاسفه معاصر در این لیست محل دارند یا میتوان اسامی دیگری را نیز در نظر گرفت؟ این چالش خود باعث جایگزین شدن اسامی چون آگامبن، بادیو، برگسون، باتلر، دریدا، هایدگر، هوسل، ماتراورز، ویریلیو و ژیژک در ویرایش دوم این کتاب شده است. از دیدگاه نویسنده، مبنای کار او نیز در انتخابهای روشنکننده و آموزندهٔ آثار بوده است. لچز پنجاه متفکر کلیدی معاصر را در ده گروه تقسیمبندی کرده تا تفکرات آنها را درک کنیم: ساختارگرایی ابتدایی، فنومنولوژی، ساختارگرایی پسااستراکچرالیسم، نشانهشناسی، فمینیسم موج دوم، پسامارکسیسم، مدرنیته، پسامدرنیته و در نهایت تفکرات الهامگرفته از زندگی. امیدواریم این تقسیمبندی به خوانندگان در درک جهتگیریهای فکری متفکران و همچنین درک کلی از معنا و مفهوم این مجموعه کمک کند.
کعبه جان که از دیدگاه نقد ادبی به تحلیل مخزن الاسرار نظامی پرداخته نخستین گام در راه چنین پژوهش گسترده دامن و نخستین دفتر از مجموعه ای است که به یاری خداوند با عنوان نقد ادب فارسی انتشار خواهد یافت. اگرچه هر نقدی با ضریبی از تعصب و جانبداری همراه است، اما نگارنده کوشیده است تا دلبستگی های او به "داستانسرای بزرگ گنجه" او را از حقیقت جویی و نقد راستین باز ندارد و بدون شک نقد راستین آثار بزرگان ادب (یعنی اشاره به هر جنبه استواری و زیبایی و کاستیهای احتمالی آن آثار) چیزی از عظمت نام و مقام صاحبان آثار نخواهد کاست، عظمتی که گذشت اعصار و قرون مهر تایید بر آن زده است.
در مطالعات تاریخی که مراکز علمی ـ پزوهشی غربی صورت میگیرد کمتر به شیعیان و نقش مؤثر آنها در اعتلای فرهنگ اسلامی پرداخته میشود و تنها به مناقشات و مجادلات میان فرقهای اشاره میشود. مقاله حاضر تأملی تاریخی ـ تحلیلی درباره پارهای از اسناد و مدارک ادبی و تاریخی است که حکایت از جریان «غریبکشی» قرنهای 9 و 10 ق هندوستان میکند. این موضوع در پی تأمل در اشعار ملک قمی و اشاره او در بیتی به چنین مسألهای طرح گردیده است.