تُربَتِ حیدریّه یکی از شهرهای استان خراسان رضوی و مرکز شهرستان تربت حیدریه است. وسعت شهرستان تربت حیدریه، حدود ۲۴ هزار کیلومتر مربع است و پایتخت زعفران جهان است.تربت حیدریه در ۱۴۵ کیلومتری جنوب مشهد و ۱۰۰۵ کیلومتری تهران است و ارتفاع آن ۱۳۳۳ متر از سطح دریا میباشد. تربت حیدریه از شرق به شهرستانهای زاوه و تربت جام و رشتخوار، از غرب به کاشمر و از شمال به مشهد و نیشابور و فریمان و از جنوب به شهرستان مه ولات منتهی میشود. نام تربت حیدریه به اعتبار نام قطبالدین حیدر تونی بر واژه اصیل و ایرانی زاوه در قرن نهم و بعد از آن غلبه یافت. این شهرستان در حال حاضر دارای ۲۲۵ هزار نفر جمعیت است و همچنین گسترش شهر باعث در بر گفتن روستاهایی مانند ملکی، حیدرآباد، بنهنگ، ده پایین و منظر شدهاست. این شهرستان دارای چهار بخش کدکن، بایگ و جلگهرخ و مرکزی است و همچنین دارای هشت دهستان و ۱۵۰ روستای قابل سکنه میباشد. تربت حیدریه دارای دو شهرک صنعتی است و مهمترین واحدهای تولیدی شهرستان شامل کارخانه قند تربت حیدریه،کارخانه طلای زرمهر ،کارخانه کاشی زرین، کارخانجات کائولین شیر، آرد، زیره و پنبه پاک کنی، خوراک دام و سردخانه بزرگ سه هزار تنی و کارگاههای ابریشم کشی میباشد. همچنین وجود منابع سیلیس جهان، باریت، منیزیت، آگات، طلا، فیروزه شهرستان تربت حیدریه را جزو قطبهای معدنی استان خراسان رضوی قرار داده است. بایگ، یکی از شهرهای تربت حیدریه مرکز ابریشم ایران نام گرفته و بالغ بر ۸۰٪ ابریشم کشور در این محل تولید میشود. هرچند واردات بیرویه پیله چینی صنعت نوغانداری تربت حیدریه را تهدید میکند . پسته و بادام نیز از دیگر محصولات کشاورزی این منطقهاست. همچنین معادن طلای زرمهر تربت حیدریه که در روستای زرمهر واقع شدهاست، تولیدکننده اولین شمشهای طلا در کشور است که در بازار بورس اوراق بهادار تهران معامله میشوند
ر این کتاب که از سوی "اداره کل میراث فرهنگی استان تهران "انتشار یافته تلاش شده جغرافیای تاریخی و محوطههای باستانی و بناهای تاریخی فرهنگی شهرستان "شمیران "(یکی از فرمانداریهای نه گانه تهران)، شامل "لواسان " و "رودبار قصران "به تفصیل و همراه با عکس معرفی گردد .ابتدای کتاب شامل اطلاعاتی است درباره موقعیت و اهمیت جغرافیایی شمیران، تقسیمات کشوری و فرمانداری شمیران، جغرافیای تاریخی و وجه تسمیه رودبار قصران داخل، کوهها و رودها و راههای رودبار قصران، اقوام ساکن در طبرستان قبل از مهاجرت آریاییها، تاریخ رودبار قصران از دوره آشوریها و مادها و هخامنشیان تا دوره قاجار (به ویژه دوره علویان آل بویه، غزنویان، اسماعیلیان، مرعشیان، چلاویان، جلالیان، تیموریان و آل کیا) .سپس آثار باستانی و تاریخی فرهنگی "دشت لار"، "لواسان بزرگ "و "رودبار قصران"، به ترتیب و تفکیک شهرها و روستاهای آنها معرفی شدهاند که عموما شامل محوطههای باستانی، قلعهها، امامزادهها، کاروانسراها، قبرستانها، رباطها، تپههای باستانی، مساجد و حسینیهها، حمامها، کاخها، مناظر طبیعی، باغها و سایر بناهای باستانی تاریخی است . در پایان کتاب فهرست منابع و فهرست محوطهها و بناهای تاریخی فرهنگی شمیران (لواسان و رودبار قصران)، همچنین نقشه موقعیت جغرافیایی آثار یاد شده (نقشه باستان شناسی) آمده است
سرزمین کهنسال دلاوران ایران باختری از نظر جغرافیای تاریخی و تاریخ مرموز و ناشناخته است. اگر آنطور که در خارج از ایران محققانی چون هرتسفلد، دمرگان، مینورسکی، رالنسن، سر ارول استین برای بررسی گذشته های این سرزمین کوشیده اند فضلای کشور نیز توجهی ابراز می داشتند. اینک بسیاری از زوایای تاریک تاریخ چند هزارساله میهن ما روشن شده بد. نخستین کتابی که درباره لرستان به چاپ رسید مجموعه ای از غلامرضا خان والی و انیس المسافر نام داشت. کتاب مذکور در بوشهر به چاپ رسیده و مشتمل بر آگاهی هایی در مورد جانوران شکاری و فرمانروایان لر از حسین خان والی تا زمان مولف است، پس از آن باید از جغرافیای نظامی لرستان تالیف سپهبد رزم آرا نام برد که مشتمل بر جغرافیای مناطق با توجه به جنبه نظامی انها و ورود قوای دولتی به لرستان و سرکوبی عشایر این منطقه می باشد. آقایان بهمن کریمی و محمدعلی امام شوشتری نیز چند صفحه ای از کتابهای جغرافیای تاریخی غرب ایران و تاریخ جغرافیایی خوزستان را به لرستان اختصاص داده اند. با این حال تا به امروز کتابی که منحصر به تاریخ یا جغرافیای تاریخی این قسمت از ایران باختری باشد تالیف نشده است.
نویسنده در مورد کتاب جغرافیای تاریخی ولایت زاوه و چگونگی و چرایی نگارش آن اینگونه مینویسد: کتابی که اکنون پیش رو دارید اگرچه از لحاظ عنوان میتواند جغرافیای تاریخی زاوه خوانده شود اما انصاف این است که این کتاب نه تاریخ است و نه جغرافیا و نه جغرافیای تاریخی. یعنی در کل به هیچ کدام از این عنوانها وفادار نیست و از طرفی آمیختهای است از این هرسه. کار من در باب ولایت زاوه این بوده است که به خواننده کمک کنم که بداند چه کسانی و در کجاها از زاوه نام بردهاند، زوزن را چه کسی دیده است و چه کسی از آن یاد کرده است مسافرانی که از تربت حیدریه گذشتهاند در فلان سال چه مطلبی دربارهاش نوشتهاند و رخ و محولات از کی در کتابهای مسالک و ممالک راه یافتهاند.
شهر زیبای کاشمر با پس پشت نهادن بیش از بیست قرن حوادث روزگار، اکنون در شمار یکی از دستنخوردهترین شهرهای خراسان است به لحاظ ترکیب جمعیت و حفظ آداب و عادات و سیر و سنن. این کتاب درباره تاریخ این شهر است که در سه فصل سامان یافته است. در فصل اول بعد از واژهشناسی کاشمر و ترشیز، به تاریخ این شهر با استفاده از منابع و اسناد پرداخته شده است. فصل دوم اختصاص به بزرگان، دانشمندان و شاعران این دیار دارد. در این بخش شاعرانی چون اهلی ترشیزی، شهاب ترشیزی، ظهوری ترشیزی، عمیدالملک کندری و ... معرفی شدهاند. بالاخره اینکه در فصل پایانی درباره آثار باستانی و دیدنی این دیار مطالبی بیان شده است.