کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب ذیل چهار بخش به این شرح سازمان یافته است .بخش نخست به تعریف و تاریخچه زیباشناسی و زیبایی‌پرستی، سپس زیبایی در قرآن و حدیث اختصاص دارد .در بخش دوم رابطه عرفان اسلامی با زیبایی شناسی و زیبایی پرستی بیان می‌شود .و بخش سوم به معرفی عناصر مکتب جمال در عرفان اسلامی می‌پردازد .در بخش چهارم پاره‌ای از آراء شخصیت‌ها و بزرگان مکتب جمال (نظیر :عطار، احمدو محمد غزالی، مولوی، بن عربی، حافظ و جامی) عرضه می‌گردد .

این کتاب دربرگیرنده نوشتارهایی درباره شعر و شاعری است؛ عناوین برخی از نوشتارها بدین ترتیب است: تولد شعر، شعر به خاطر شعر، عناصر و کارکرد شعر، سنت و استعداد فردی، موسیقی شعر، مذهب و ادبیات، هنر و آشوب، ابهام شعر، نقش‌گرایی، مقدمه بر اشعار هافمن، طبیعت انسان و هنر، ادبیات امروز، چشم‌انداز ادبیات، هنر و هنرمند و ... .

ساختارهاي نحوي به نوعي منعکس‌کننده ادراک و دريافت ما از واقعيت‌هاي بيروني و دروني و بيان‌کننده مجموعه روابطي هستند که ذهن در قالب زبان، ميان پديده‌ها ايجاد مي‌کند. شکل‌گيري ساختارهاي نحوي بر اساس نظام انديشه و تفکر ما و کاملا غريزي و ناآگاه است؛ اما شاعر تا حدودي آگاهانه با استفاده از الگوهاي نحوي، انديشه و عاطفه خود را زيباتر و رساتر بيان مي‌کند. يکي از اين الگوها آن است که فعل بر برخي ارکان جمله پيشي مي‌گيرد. موضوع مقاله حاضر بررسي کارکردهاي اين نوع ساخت نحوي در غزل سعدي است. نقد و تحليل متن شاهکارها از اين بعد، مي‌تواند زمينه‌ساز خلاقيت‌هاي ادبي شود. کارکردهاي اين‌گونه از آشنايي‌زدايي نحوي عبارت است از: کارکردهاي ساختاري چون خلق موسيقي قوي‌تر، حفظ حس کوتاهي جمله، گسترش‌پذيري، استقلال رکن در عين داشتن پيوند‌هاي نحوي و تکميل معنا و انسجام ساختاري و کارکردهاي معنايي چون افزايش معنا؛ تاکيد، بزرگ‌نمايي و کوچک‌نمايي، بيان کليت و تعميم معنا، بيان کلي زمان و مکان، خلق ايجاز، توان تفسيرپذيري، تعليق و انتظار، برجستگي توصيفات، حرکت و پويايي، انگيزش عاطفي، خيال‌انگيزي، ايجاد لذت و انسجام معنايي. بنابراين پيش آيي فعل، يکي از اسرار زيبايي غزل سعدي است که در کنار ديگر شگردهاي زباني به شيوه‌اي حيرت‌انگيز، خواننده را در انديشه و عاطفه شاعر سهيم مي‌گرداند.

چون ادبیات آینه تمام‌نمای روح یک ملت و منعکس‌کننده‌ تحولات اجتماعی هر عصر است؛ ادبیات جنگ به ویژه شعر آن نشان‌دهنده هشت سال دفاع و مقاومت ملت مبارز ایران است. در این مقاله سعی شده است انعکاس تحولات ناشی از جنگ بر موضوعات، مضامین و قالب‌های شعر این دوره ارزیابی شود. برای تبیین این مسئله با مروری بر اشعار جنگ،‌ ابتدا به بحث درباره ویژگی‌های شعر جنگ و موضوعات و مضامین آن پرداخته، تحولات خاص هر قالب را بررسی کردیم. ضمن این بررسی آشکار شد تجلی و تأثیر جنگ بر ادبیات، موضوعات و مضامین تازه‌ای را که پیش از این در شعر جایگاهی نداشتند به عرصه شعر و شاعری وارد کرد؛ چنانکه این اشعار بیانگر عاطفه، تخیّل و احساسات شاعرانه شاعران جنگ هستند. قالب‌های شعر جنگ نیز بسیار متنوع است و شاعران از تمامی قالب‌های کلاسیک و نو با زبانی ساده و عاری از تکلف برای بیان موضوعات و مضامین مورد نظر خود استفاده کرده‌اند اما فراوانی غزل، مثنوی، رباعی، دوبیتی و قالب‌های نو چشمگیرتر از سایر قالب‌هاست، همچنین قالب‌های غزل و رباعی در شعر جنگ صبغه‌ای خاص دارند.