یکی از جستارهای درخور نگرش که میتوان در شاهنامه بدان پرداخت، نام کسان و نامهای جغرافیایی است. همانگونه که از نام این کتاب برمیآید، این کتاب فرهنگی است ویژه نام کسان و جایها که میتواند راهگشار و راهنمای خوبی برای دوستداران شاهنامه باشد. بیشتر کسانی که با شاهنامه سروکار دارند، از چندوچون همه نامهایی که در شاهنامه آمده است از جمله نام کسان و نامهای جغرافیایی شاهنامه آگاهی ندارند و اگر بخواهند درباره اینگونه نامها به آگاهی دست یابند، باید به فرهنگهایی مانند برهان قاطع، فرهنگ نظام، فرهنگ جهانگیری و .... بنگرند؛ ولی بسیاری از نامهای شاهنامه در آنها نیامده یا چندان آگاهیدهنده و بسنده نمیباشد. بنابراین در این کتاب فرهنگی از نامهای کسان و نامهای جغرافیایی فراهم آمده است.
این مجموعه شامل تمام شاهنامه است که برای راحتی خوانندگان جوان که به تاریخ و تمدن کشور خود علاقه دارند و می خواهند با شاهنامه آشنا شوند، به نثر ساده برگردانده شده و در سه بخش شامل: 1. بخش اساطیر 2. بخش پهلوانی 3. بخش تاریخی تنظیم شده است. بخش اساطیر از پادشاهی کیومرث شروع شده و تا مرگ فریدون ادامه دارد. بخش پهلوانی از پادشاهی منوچهر و ظهور خاندان سام شروع می شود و تا مرگ رستم و فرزندش فرامرز ادامه دارد و بخش تاریخی که با پادشاهی بهمن فرزند اسفندیار شروع شده تا مرگ یزدگرد و تسلط عربها بر ایران ادامه می یابد.
رستم و سهراب یکی از داستانهای غم انگیز شاهنامه است و داستان مرگ سهراب جوان را به تصویر میکشد که بر اثر جنگ با رستم، به دست پدر کشته میشود. سهراب پهلوان افسانهای در شاهنامه است که پدرش رستم و مادرش تهمینه دختر شاه سمنگان است. سهراب با سپاه تورانیان به نبرد ایران آمد و در جنگی تنبهتن با رستم کشته شد، درحالیکه همدیگر را نمیشناختند. تراژدی رستم و سهراب، تراژدی بیخبری است. کتاب حاضر شامل این عناوین است: فصل اول: حماسه ها، ساختار حماسه، خصوصیات عمده شعر حماسی فصل دوم: مختصات شاهنامه، دوره اساطیری، دوره پهلوانی، دوره تاریخی، حماسه سرایی پس از فردوسی فصل سوم: اسطوره چیست؟ حماسه و تراژدی، حماسه ها و اساطیر بابلی و سومری، حماسه گیل گمش، مهابهاراتا (حماسه ای از هند)، رامایانا، هومر و ایلیاد و اودیسه، انه اید (حماسه ای از روم)، دیگر حماسه های اروپایی، اعراب و حماسه فصل چهارم: سه دیدگاه بر حماسه رستم و سهراب، 1.دیدگاه استاد منوچهر مرتضوی، 2.دیدگاه استاد زرین کوب، 3.دیدگاه استاد مینوی، متن داستان رستم و سهراب.
حسین شهیدی مازندرانی (بیژن) در این کتاب با بررسی شاهنامه فردوسی کوشیده به خوانندگان کتاب خود، جایگاه رویدادهایی را که در ارتباط با تورانیان و سرزمینهای آنان تا پایان دوره کیخسرو و افراسیاب است، بشناساند.
این کتاب، راهنمای نقشهای است که در آن جایهای جغرافیایی و برخی از ساختمانها که از آنها در شاهنامه فردوسی سخن به میان آمده، نشان داده شده است تا دوستداران شاهنامه و دیگر پژوهندگان در این زمینه، هنگام خواندن این نامه جاودان فرهنگ ایرانی بیآنکه به کتابهای گوناگون مراجعه کنند، با نگریستن به نقشه و این دفتر راهنما، بهآسانی حدود و جایگاه نام جغرافیایی یادشده در شاهنامه را پیدا کرده و بدون از دست دادن زمان بیشتر، بتوانند از شاهنامه بیش از پیش سود برگیرند.