کتاب «ماللهند» ابوریحان بیرونی گنجینهای است زوالناپذیر از اطلاعات و تحقیقات دقیق درباره هند و هندوان از جهات مختلف و در مسائل گوناگونی که اجمالا بدانها اشاره شده است. بیرونی ضمن بحث در مطالب مختلف، کوشیده اصطلاحات و تعبیرات هندی را به همان زبان اصلی یعنی سانسکریت بیان کند؛ زیرا او برای شناختن هند و هندوان، نخستین کاری که کرد، فراگرفتن زبان و ادبیات سانسکریت بود و چون این زبان را خوب میدانست، از آن به صورت مطلوب و عالمانهای استفاده نمود و از این راه صدها لغت و تعبیر سانسکریت در کتاب خویش آورد. در این کتاب نویسندگان برای رفع مشکلات لغوی سانسکریت این کتاب و توضیح معانی و نشاندادن ضبط صحیح هر یک از آنها، این کتاب را به نگارش درآوردهاند. در واقع این کتاب حکم لغتنامه سانسکریت «ماللهند» را دارد و هر کدام از واژههای سانسکریت این کتاب به صورت صحیح آن نشان داده شده و معانی آنها نیز توضیح داده شده است.
گرچه گویش سبزواری یکی از لهجههای فارسی دری است و سالیان دراز شلاق زبانهای ناهماهنگی چون زبان ترکی، مغولی، عربی و ... را بر شانه خود تحمل کرده و امروزه در قسمت نسبتا وسیعی از خاک ایران تکلم میشود، هرگز نمیتوان آن را از لهجههای دیگر زبان فارسی برتر دانست. وقتی از گویش سبزواری سخن گفته میشود و اختصاصات دستوری یا واژههای آن بررسی میشود، نباید این تصور پیش آید که با یک گویش صددرصد ثابت سروکار داریم و بین افراد مختلفی که با آن گویش تکلم میکنند، وحدت کلمه و لفظ برقرار است. در این کتاب لغات و اصطلاحات گویش سبزواری با شواهدی از اشعار محلی این شهرستان گردآوری شده است.
زرقان شهری باستانی در میانه راه شیراز به تخت جمشید در دامنه کوه زرقان است. زرقان قدیم شامل محلههای بزرگ جولاهگان، میان و لرها و محلههای کوچکتر آخوندها، جهودها و حیدر بود. مجموعه این محلههای درهمفشرده، پشت به کوه داده و دامن تا ابتدای دشت گسترده بود. برجوبارو و دروازههای کوچک و بزرگ شهر را در میان گرفته بود و از گسترش آن پیشگیری میکرد. در این کتاب مجموعه دوهزار مثال، اصطلاح، کنایه، تشبیه و پند و اندرز در لهجه فارسی مردم زرقان فارس گردآوری شده است.
هرچند خواجه حافظ در حیات خود به جمع دیوان و ترتیب آن نپرداخت؛ ولی غزلیات و اشعارش را در دفتر خویش ثبت و ضبط میکرد و افزون بر این در طول حیات شاعریاش که زاید بر پنجاه سال بوده است، کاروانیان و مسافران غزلهای او را به اقصی نقاط ممالک اسلامی به عنوان تحفه و ارمغان میبردند و میان عاشقان کلام او توزیع میشد و آنها را تکثیر میکردند. مجموع غزلیات او در نسخههای نزدیک به زمان او در حدود پانصد غزل است. ابیات غزلیات هر نسخه با نسخه دیگر یکسان و همخوان نیست. این تفاوت و کمی یا زیادی را نمیتوان ناشی از عمل کاتبان دانست. این تغییرات و اختلافات بهیقین ناشی از تجدیدنظرطلبی خود اوست؛ بدین ترتیب هرگاه پانصد غزل او را تقسیم بر پنجاه سال کنیم و سالهای عمر شاعری او را محدود به پنجاه سال کنیم، مینگریم هر سال ده غزل سروده است؛ ولی به احتمال زیاد غزلیات حافظ محدود به همین تعداد نبوده است. این کتاب تصحیحی از دیوان غزلیات و اشعار حافظ بر اساس شش نسخه و نسخههای 813، 821، 822، 823، 824 و 827 هجری قمری است. این شش نسخه اساس مصححان بوده و در کنار آن از نسخ دیگری نیز استفاده کردهاند.
الملل و النحل كتابى است به زبان عربى، نوشته محمّد بن عبدالكريم شهرستانى (متوفاى 548ق.) درباره مقالات(ديدگاهها و عقائد) ارباب ديانات و ملل و اهل اهواء و نِحَل. نویسنده از عالمان مشهور قرن ششم هجرى است و كتاب ياد شده مهمترين و مشهورترين اثر اوست و در سال 521ق. هنگامى كه در دربار سلطان سنجر به سر مىبرد و مورد توجه و بزرگداشت نصيرالدين محمود قرار داشت، آن را تألیف كرد. كتاب حاضر مشتمل بر دو جزء است. جزء اول مشتمل بر مقدمهاى به قلم محقق، محمد بدران، مقدمات پنجگانه و يك تمهيد به قلم مؤلف و سه باب و هر باب داراى فصولى است. جزء دوم مشتمل بر چهار باب و هر باب داراى فصولى است. اين كتاب در حقيقت دايرةالمعارفى مختصر اديان و مذاهب و فرق است و مجموعهاى از عقايد و آراء فلسفى متعلق به ماوراءالطبيعه شناخته شده تا عصر مؤلف را دربردارد. مطالب شهرستانى در اين كتاب جبهه گيرى متعصّبانه كمتر داشته و بيشتر، تبيين عقايد و آراء او را وجهه همّت خويش ساخته است. گزارش وى از آغاز اختلافها از ديدگاه شيعه داراى نكات مثبتى است. مانند ياد كرد ماجراى يوم الخميس، حسبنا كتاب اللّه و...