کتابخانه مجازی ادبیات

شناخت زمينه‌هاي فکري و تاريخي خيزش‌هاي مردمي منطقه خاورميانه، از منظر شعر و ادب و به ويژه در شرايط کنوني، مي‌تواند براي علاقمندان ادب سياسي بسيارسودمند باشد. يکي از شاعران پرآوازه‌اي که تأمل در آثار ادبي و به خصوص اشعار سياسي او، مخاطب را با چنين بستري آشنا مي‌سازد، نزار قباني (1998م)، شاعر بزرگ سوري است. راقم اين سطور با مطالعه و بررسي مجموعه آثار 8 جلدي و به‌ويژه سروده‌هاي سياسي او از يک‌سو و بررسي ديدگاه‌هاي پاره‌اي از منتقدان احساساتي وي از ديگرسو، به اين مهم دست يافت که نزار برخلاف ديدگاه‌هاي گروهي از ناقدان افراطي شعرش، تنها يک شاعر تغزلي، رمانتيک يا لاابالي محسوب نمي‌شود، بلکه او ضمن تسلط کافي بر مباني انديشه سياسي مدرن و خودآگاهي اجتماعي بالا و نيز به دليل احساس مسئوليت سياسي‌اش، عمر پربار ادبي خود را در مبارزه براي آزادي و آگاهي مردمش از شر استبداد داخلي و اشغالگري خارجي صرف نمود. وي توانست در اين زمينه، بيش از هر شاعر ديگر عرب، نقش ايفا کند و مخاطبان خود را نيز نسبت به ساختار استبدادي و اوضاع نابسامان فرهنگي، اجتماعي و سياسي جامعه خويش، بيش از پيش آگاه نمايد و آنان را براي برانداختن آن اوضاع برانگيزاند. نزار با بيان صريح ويژگي‌هاي حکومت‌هاي استبدادي منطقه در اشعار خود، از جمله: ارعاب مردم، گسترش جو امنيتي، تکثر زندان‌ها، اعمال سانسور، شکنجه و سرکوب مخالفان، عوام‌فريبي، منفعل و منزوي‌نمودن روشنفکران و ذره‌اي‌کردن مردم و ...، ساختار آنها را مصداق بارز حکومت‌هاي عقب‌مانده و ضد توسعه تلقي نموده است. اين همان نکته‌اي است که تاکنون بحث مشبع و منسجمي درباره آن تحرير نيافته است.