کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب «کلیله و دمنه» یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین کتاب‌های نثر فارسی است که خوشبختانه از شر حوادث ایام مصون مانده و به دست ما رسیده است. آموختن این کتاب و فراگرفتن معانی لغات و مضامین آن بر عموم فارسی‌زبانان لازم و واجب و کمک بزرگی برای پرورش هوش و توسعه فکر و ذهن دانش‌آموز است. به همین دلیل نویسنده در این کتاب لغات مشکل «کلیله و دمنه» را جمع‌آوری نموده و با چند قاعده مفید و لازم املاء، ترتیب داده است.

درباره املای کلمات مرکب بسیار بحث شده است و گروهی برای رعایت اصل یکنواختی و برای اینکه قضیه را یکسره کنند، تنها چاره را جدانویسی همه ترکیبات دانسته و گروهی دیگر متصل‌نویسی را انتخاب کرده‌اند؛ اما هیچ‌کدام از این دو راه درست نیست. برای آنکه موضوع روشن شود به اندکی بحث نیاز است. در این کتاب مرکب‌ها و مشتقات است. مرکب از دو یا چند جزء مستقل ساخته می‌شود؛ مانند صاحبخانه، دانشسرا، پاک‌نهاد، سختدل و ... و مشتق با افزودن پیشوند و پسوند و میانوند به اسم و صفت و قید به دست می‌آید؛ مانند همراز، بیدل، دانشکده، گلستان و ... .

این کتاب به پنج بخش به ترتیب ذیل تنظیم شده است: بخش اول: تاریخچه مختصر تحول زبان فارسی؛ بخش دوم: شیوه خط فارسی (رسم الخط یا املا)؛ بخش سوم: قواعد و ضوابط چاپ کتاب؛ بخش چهارم: نقطه گذاری؛ بخش پنجم: لغات مشابه؛ ؛ بخش ششم: نکاتی چند درباره نگارش، شیوه تحقیق، روش استفاده از ماخذ، گزارش نویسی، مقاله نویسی، داستان نویسی؛ بخش هفتم: سبکهای شعر فارسی، شیوه رساله نویسی؛ نقش نویسنده در جامعه.

زبان شیرین فارسی با پیشینه سه هزار ساله خود، فراز و نشیبهای زیادی را سپری کرده است. آغاز گسترش این زبان که با تشکیل دولت ماد آغاز می شود، آگاهی درستی در دست نیست، زیرا دوره کوتاه حکومت ماد، مجالی برای ترویج آن نبوده است. اما آنچه امروزه از آن برداشت می شود، زبان فارسی مادها، پایه زبان کردی امروز به ویژه زبان مردم اورامان است. زبان پارسیان، فارسی باستان بوده که یکی از زبانهای کهن ایرانی است. زبانهای ایرانی جزو زبانهای هند و اروپایی، شاخه ای از زبانهای هند و اروپایی است. این زبان با زبانهای مادی جدایی عمده ندارد. این هر دو زبان، آریایی شمرده شده و با زبانهای خوارزمی، سغدی، اوستایی، سکایی، و نظایر اینها خویشاوندی داشته است. باید بدانیم که در ایران کهن زبان فارسی در همه جا به یک شیوه جاری نبوده است، چنانکه امروزه هم در گیلان و مازندران و کردستان و لرستان و خراسان و اصفهان و یزد و کرمان و فارس با نواها و شیرینی هایی که در زبان و گویش آنها وجود دارد، همه اینها زبان فارسی است. در ایران باستان هم گویشها و نواهای زبان فارسی گوناگون بوده و هر دوره گویش مردمی که دولتمردان از میان آنها بر می خواسته اند، زبان رسمی روزگار می شده است...