کتابخانه مجازی ادبیات

سعي نگارنده بر اين است تا در نوشته حاضر به چگونگي عملکرد نشانه‌‌هاي زبان در آفرينش‌‏هاي ادبي بپردازد. براي دستيابي به اين هدف، ابتدا به معرفي نشانه زبان به مثابه واحد نظام زبان توجه شده است و سپس، برحسب مفروضات مورد تاييد نگارنده، بحثي درباره شيوه حضور نشانه زبان در خلقت ادبي به پيش کشيده شده است.

زبان و ماهیت آن از نخستین موضوعاتی بوده که ذهن فلاسفه را نیز به خود مشغول کرده و تا امروز هم ادامه یافته است. تحقیقات در زمینه های مختلف زبان و ارتباط آن با مسائلی چون تفکر، دستور زبان، فقه اللغه، مخارج حروف، خانواده های زبانی و نظایر آن باعث شد که حدود یکصد سال پیش دانش جدیدی با نام «زبانشناسی» در جهان شکل بگیرد. این علم با اهمیت دادن بیشتر به گفتار در برابر نوشتار و با استفاده از معیارهای عینی و توصیفی و رد ملاکهای تجویزی، روش تحقیق خود را مشخص و متمایز ساخت و در پی تجزیه و تحلیل «سخن» و «نطق» و قواعد کلی ساختار و مکانیزم «زبان» برآمد و به این نکته توجه نمود که زبان به عنوان مهمترین ابزار برقراری ارتباط در یک جامعه، تابع و ملازم تحولات و تغییرات آن است. از این رو در صدد کشف علل تحولات زبانی و قواعد و قوانین حاکم بر این تحولات برآمد. قواعد این علم به زمینه های مختلفی چون روند فراگیری زبان، رابطه زبان با تفکر، جامعه های زبانی، زبان و تاریخ، سبک شناسی و ادبیات و ... کشیده شده از این رو دانستن این علم برای دانش پژوهان علوم انسانی ضروری می نماید. نویسنده این کتاب، دکتر مهری باقری، استاد دانشگاه تبریز مفاهیم کلی و بنیادی این علم را در هشت بخش تبیین کرده. مباحثی چون زبان و زبانشناسی، زبان و خط، زبانها و خانواده های زبانی، معنی شناسی. در چاپ دوم نیز، برخی تعاریف و منابع را تکمیل کرده است. این کتاب اولین بار در سال 1367 به طبع رسید و سال 1374 برای بار سوم چاپ شد.

در این مقاله، واکه‌های زبان فارسی معیار را بر‏حسب متغیر‏های سازه‌های اول و دوم ( (F1و F2(، بسامد پایه (F0)، شدت (انرژی) و دیرش در هجا‏های CVگفتار اظهاری (همخوان‏ها و واکه‌های زبان فارسی)، به لحاظ صوت شناختی بررسی کرده‌ایم. برای تحقیق، پنج گویشور فارسی‌زبان را از دادگان آوایی فارس دات تلفنی برگزیده‌ایم که هر‏یک، واکه‌های فارسی را در بافت همخوانی (23 همخوان)، با سرعت ثابت تولید کرده‌اند؛ بدین صورت، در‏مجموع، 690 داده (23*6*5 =690) را به دست آورده‌ایم. با توجه به اینکه ارتفاع واکه‌ها با F1، از ‏نوع عکس و رابطه F2با محل تولید واکه (پسین یا پیشین)، از‏نوع مستقیم است، فضای واکه‌های فارسی را بر‏حسب میانگین متغیر‏های F1و F2- F1نشان داده‌ایم و میانگین مقادیر به‌دست‌آمده از بسامد پایه و شدت در واکه‌ها را به‌صورت مستقل از همخوان‌ها نیز تعیین کرده‌ایم . F0در واکه‌ها، با ارتفاع، نسبت مستقیم دارد و انرژی با آن، نسبت عکس دارد. در این بررسی، میانگین دیرش واکه‌ها را نیز محاسبه کرده‌ایم. نزدیک‌بودن مقدار میانگین برخی واکه‌ها به یکدیگر بر‏اساس دست‌کم یکی از متغیر‏های F1وF2 می‌تواند دلیلی قانع‌کننده برای کاهش و نیز گرایش واکه‌هایی ناپایدار مانند /a/به واکه‌های پایدار مانند [ɑ]باشد. در این پژوهش، متغیر‏های بسامد پایه و انرژی در واکه‌ها را در بافت همخوانی، شامل همخوان‌های گرفته واک‌دار و بی‌واک، و همخوان‌های گرفته واک‌دار و رسا نیز محاسبه کرده و دریافته‌ایم که بافت همخوانی مجاور پیشین، در F0و انرژی واکه‌ها اثری ندارد.