در این مقاله کتاب «گویش مشکنان» نوشته جمال صدری نقد و بررسی شده است. گویش مشکنان بازمانده گویش قدیم اصفهان است و با گویش شهرکها و روستاهای باختر مشکنان (مانند جزه، کوهپایه، زفره) و مناطق جنوب و جنوب باختری (مانند مشکنان سفلی، کفران، فارفان و اژیه در منطقه روددشت و محمدآباد و پیکان و نیکآباد در بخش جرقویه) همانند است.
جای افسوس است که ما از حیات مرحوم میرزاآقاخان کرمانی و تشبئات و عملیات سیاسی او چیز زیادی در دست نداریم جز آنچه چندین مولف از روی یکدیگر با فرق های جزئی استنساخ کرده و هیچ چیز تازه ای تتبع ننموده اند. بنابراین بهتر آن می دانیم که بجای اینکه در این تذکر سی ساله دوباره به نقل همان عبارات اکتفا کنیم به تشریح و تدقیق نظریات و افکار سیاسی و اجتماعی او داخل شده و بسیاری از مسایل را که در حق او تاریک است روشن نماییم. میرزا آقاخان از حیث سرنوشت نویسندگی خیلی شبیه به خیام است که آثارش بواسطه بغض و نفرت مخالفین متروک و بدون مطالعه آنها با تیر اتهامات به جهل و نادانی منسوب شده است. ولی همانطور که اینک پس از شش هفت قرن خیام میرود جای خود را در ادبیات و فلسفه مشرق و مغرب باز کند میرزاآقاخان هم روز به روز مشهورتذ می شود و یکی بعد از دیگری آثار و تالیفاتش به طبع میرسد و کم کم همان طبقات منوره که با او مخالف بودند مجبورند در اطراف او قلمفرسایی کنند...
مولف در این کتاب اشعار نظیری و عرفی را با هم مقایسه کرده است و برای نشان دادن این که دو شاعر هم زمان و هم سبک در حالی که شباهتهای فراوانی با هم دارند چقدر می توانند با یکدیگر تفاوت داشته باشند و این مقایسه که بین دو شاعر سبک هندی به وجود می آید، جذاب و شیرین به نظر می رسد. نویسنده در ضمن مقایسه، به بررسی و نقد شعر هر دو شاعر هم پرداخته است .
نخستین واحد سازنده فرهنگ «کلمه» است و کلمه، خواه بسیط خواه مرکب، با اندکی اغماض، همان مدخل است. پس مهمترین عنصر تشکیلدهنده هر فرهنگ، که تمامی عناصر دیگر برای توضیحدادن و روشن کردن معنای آن به کار می روند، و نیز آنچه کاربرد را به سوی فرهنگ میخواند مدخل است. اولین اندیشه برای تدوین فرهنگ نیز حول محور مدخل و چگونگی گزینش و ارائه آن شکل میگیرد؛ پس با گزینش مدخل مناسب و تنظیم دقیق آن میتوان فرهنگی کارآمد و قابل استفاده ارئه داد.