کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب جزء اولین کتاب‌هایی است در صرف و نحو فارسی که توسط محمدحسین بن مسعود انصاری در دوره قاجاریه نوشته شده است. وی در مقدمه کتاب می‌گوید: «این بنده درگاه ..... در سنه 1298 که به شغل کارپردازی اول دولت علیه ایران در طربزون اقامت داشت و در زمان بیکاری ضمنا به تکمیل و تحصیل زبان فرانسه می‌پرداخت ملاحظه نمود که اطلاع تام بر آن قواعد و قواعد السنه دیگر از عربی و .... برای فارسی‌زبانان وقتی آسان شود که قوانین زبان فارسی را که لغت اصلیه ایشان است بدانند .... لهذا شروع به ترتیب قواعد زبان فارسی نموده پاره از آن را به رشته تحریر آوردم .... و این رساله را «تنبیه الصبیان» نام نهادم».

فرهنگ‌نویسی یکی از حوزه‌های مهم کاربرد اصول زبان‌شناسی است. این حوزه رابطه مستقیمی با ساخت‌واژه و اصول و محدودیت‌های حاکم بر صرف هر زبان دارد و، در نتیجه، بی‌توجهی به این اصول و محدودیت‌ها، فرهنگ‌نگاری را با مشکلات گوناگون مواجه خواهد کرد. از جمله عوامل مهمی که در فرهنگ‌نگاری باید به آن توجه داشت، مشخصه زایایی در فرایندهای ساخت‌واژی است. این مقاله به بررسی تأثیر زایایی ساخت‌واژی در مدخل‌گزینی فرهنگ‌های عمومی یک زبانه در 5 بخش اختصاص دارد. قبل از پرداختن به موضوع اصلی در بخش 4، در بخش‌های 1و 2و 3 درباره زایایی ساخت‌واژی، رابطه بسامد و زایایی ساخت‌واژی، رابطه زایایی و شفافیت معنایی و انواع زایایی به اختصار توضیحاتی داده شده است و، درآخر، بخش 5 به نتیجه‌گیری اختصاص خواهد داشت.

متأسفانه تاکنون برآورده کردن نیاز مخاطب در فرهنگ‌های فارسی چندان مورد توجه قرار نگرفته است. هدف این مقاله بررسی پنج فرهنگ عمومی یک زبانه فارسی، یعنی لغت نامه دهخدا، فرهنگ فارسی معین، فرهنگ فارسی عمید، فرهنگ فارسی امروز و فرهنگ سخن، از منظر برآورده ساختن نیاز کاربران و میزان رضایت آنان از این فرهنگ‌هاست. برای دستیابی به این مقصود، کاربران مورد نظر به سؤالات پرسش نامه‌ای پاسخ دادند، با برخی از آنان مصاحبه‌ای انجام شد و نتایج به دست آمده با استفاده از آزمون‌های آماری محک خورد. اصول کلی این تحقیق شامل شناسایی نیازهای ارجاعی کاربران، میزان رضایت آنان از فرهنگ‌ها و بررسی رابطه این نیازها با متغیرهای اجتماعی، همچون سن کاربران، میزان تحصیلات و نیز رشته تحصیلی آنان، بوده است. در این تحقیق، مشخص شد که رشته تحصیلی کاربران، در میزان استفاده آنان از فرهنگ، یافتن اطلاعات در بخش‌های مرتبط در فرهنگ، و همچنین رضایت کاربران از فرهنگ‌های موجود، عامل مؤثر و تعیین‌کننده است.

در این مقاله کتاب «گویش مشکنان» نوشته جمال صدری نقد و بررسی شده است. گویش مشکنان بازمانده گویش قدیم اصفهان است و با گویش شهرک‌ها و روستاهای باختر مشکنان (مانند جزه، کوهپایه، زفره) و مناطق جنوب و جنوب باختری (مانند مشکنان سفلی، کفران، فارفان و اژیه در منطقه روددشت و محمدآباد و پیکان و نیک‌آباد در بخش جرقویه) همانند است.