کار ادبی محل مناسبی برای حضور نیروهای فرهنگی است. در برخی از متون ادبی استانداردهای حاکم به چالش کشیده میشوند و در برخی دیگر بازتولید میشوند. نظریه ناخودآگاه متن (the text’s unconscious)از پیر ماشری (Macherey Pierre) و نظریه گسست (fault line) از آلن سین فیلد (Alen Sinfield) نشان میدهند که چگونه کار ادبی، گفتمان (discourse) غالب را به چالش میکشد. زنان مختلفی در نمایشنامههای شکسپیر (William Shakespeare) به تصویر کشیده میشوند. حضور برخی از آنان تناقض/گسست درون ایدئولوژی مردسالار (patriarchal ideology) را آشکار میکند که در نهایت به بحران در گفتمان غالب میانجامد. از طرف دیگر، نظریه گردش نیروهای اجتماعی (circulation of social energies) از استفان گرین بلات (Stephen Greenblott) بیانگر آن قسمت از کار ادبی است که در آن گفتمان رایج مدام باز تولید میشود. در اشعار جلیل صفربیگی، با آنکه شرایط سیاسی ـ اجتماعی جامعه ایلام به نفع زن تغییر کرده است، ایدئولوژی مردسالار که قرنها پیش به دست مردان ساخته شد، بازتولید میشود. نوشتار حاضر، تحقیقی است پیرامون به چالش کشیده شدن و بازتولید نیروهای فرهنگی ( ایدئولوژی مردسالار) در کارهای ادبی.
ریچارد سوم نمایشنامهای از ویلیام شکسپیر است. 33 نقش اصلى و دهها نقش فرعى در این نمایشنامه حضور دارند. پنج پرده و 25 صحنه متفاوت در مکانها و زمانهاى مختلف باعث شده تا ریچارد سوم به لحاظ اجرا یکى از دشوارترین آثار نمایشى شکسپیر به شمار آید. «ریچارد سوم» شکسپیر از زمان سلطنت هنرى پنجم بر خاک انگلستان و شکست و عزلت فرانسه دشمن دیرین و دیرپاى بریتانیا آغاز مىشود. اما با قتل هنرى پنجم و در حالى که پسرش تنها سهماهه است، آرامش سرزمین برهم مىخورد. امرا و نجیبزادگان محلى علم طغیان به دست مىگیرند و از دیگرسو فرانسه نیز به رهبرى دخترکى جوان و کاریزماتیک به نام ژاندارک، به مقابله با سربازان اشغالگر انگلیسى دست مىزند. تا زمانى که هنرى ششم بزرگ شود و تخت و تاج مدعیان فراوان مىیابد و دورانى از جنگهاى داخلى در انگلستان آغاز مىشود که به دوران جنگهاى گل شهرت مىیابد. در این دوران پدر پسر مىکشد، پسر بر ضد پدر مىشورد.
ویلیام شکسپیر (1564-1616 میلادی ) شاعر، نویسنده، بازیگر و نمایشنامه نویس انگلیسی بود. نمایشهای ابتدایی شکسپیر در میانه و اواخر دهه ۱۵۹۰ تاریخ گذاری شده و شامل هنری چهارم، تیتوس آندرونیکس، رویای نیمه شب تابستان، بازرگان ونیزی و ریچارد دوم میشوند. برخی تراژدیهای مشهور او که در اوایل دهه ۱۶۰۰ نگاشته شدهاند اتللو، شاه لیر و مکبث را دربرمی گیرند. در حدود سال ۱۶۱۰ شکسپیر به نوشتن ادامه می دهد و تالیف طوفان، هنری هشتم، سیمبلاین و داستان زمستان حاصل این دوره می باشد. کتاب حاضر متشکل از ده حکایت از ویلیام شکسپیر در دو مجلد است که به قلم علی اصغر حکمت خلاصه و به نثر روان فارسی برگردانده شده اند. تاجر ونیزی، افسانه دلپذیر، مکبث پادشاه اسکاتلند، طوفان و قصه زمستان پنج حکایت جلد اول و خوابی در شب تابستانی، غمنامه اتللو یا مغربی ونیز، رومئو و ژولیت، غمنامه هملت، شهزاده دانمارک و حسن خاتمت حکایات جلد دوم را تشکیل می دهند. این کتاب در سال 1335 در لاهور به چاپ دوم رسید.
آبيترين چشم از توني موريسون، بيانكننده يكي از ابعاد ايدئولوژي مسلط آمريکاست، در اين رمان، گفتمان هژمونيك سفيدپوستان آمريکا، سياهان را هرچه بيشتر مجبور به پذيرش استانداردهاي بورژوازي زندگي ميكرد. اين پژوهش به جامعه سرمايهداري و استانداردهاي بورژوازي ايالات متحده ميپردازد و روي عنصر ايستادگي در برابر ايدئولوژي مسلط بر اساس دو مكتب ماديگرايي فرهنگي و نو تاريخي باوري تمركز دارد. در جامعه آبيترين چشم، اكثريت قريب به اتفاق سياهان، از خود بيگانه و از خود متنفرند، كلاوديا و خواهرش دو شخصيتياند كه در برابر استانداردهاي زيبايي ايستادگي ميكنند. با تاكيد بر عنصر مقاومت، در اين رمان نظريه نوتاريخي باوران درست به نظر ميرسد، چرا كه مقاومتهاي كلاوديا در برابر هژموني جامعه آمريکا شكست ميخورد. اما بنابر نظر آلن سين فيلد ـ يكي از ماديگرايان فرهنگي ـ كه معتقد به پيروزي احتمالي مقاومت (صداي مخالف) بر ايدوئولوژي مسلط است، در جامعه آمريکايي رمان، چنين فرايندي رخ داده است، امروز سياهان جامعه آمريکا با تكيه بر عناصر بازمانده و شكوفاي فرهنگ آفريقايي ـ آمريکايي خود به ارزش و زيبايي خود پيبردهاند و اين كمترين كاري است كه مقاومت سياهان ميتوانسته انجام داده باشد.