کتابخانه مجازی ادبیات

روضة الواعظين اثر محمد بن حسن بن على بن احمد فتال از مفسران و متكلمان و واعظان نام آور شيعه در قرن پنجم و دهه اول قرن ششم هجرى است كه توسط آقاى محمود مهدوى دامغانى در قرن معاصر به فارسى ترجمه شده است. كتاب حاضر پيرامون شرح حال چهارده معصوم نوشته شده است. این کتاب که به گفته خود فتال در باره اصول و فروع دین و زهد و مواعظ نوشته شده است از جهتی شبیه امالی هایی است که پیش از آن تألیف شده است، با این تفاوت که پیوستگی موضوع سخن در آن کاملا رعایت شده است، از جهتی هم شبیه احیاء علوم الدین غزالی است. این کتاب نود و شش مجلس است. سه مجلس اول در باره ماهیت عقل و فضل آن و معرفت خداوند و شگفتی هایی است که بر بزرگی خداوند دلالت دارد. مجالس چهارم تا ششم در باره نبوت است. از مجلس هفتم تا یازدهم مباحث مربوط به حضرت امیر المؤمنین طرح شده و مجلس دوازدهم در باره ایمان حضرت ابو طالب و شرح حال فاطمه بنت اسد است. مجالس سیزده تا شانزده شرح حال و مناقب حضرت زهرا (ع) است و از مجلس هفدهم تا سی و یکم شرح حال و مناقب ائمه اطهار بررسی شده و در مجالس دیگر فروع دین و امور اخلاقی طرح شده و با مراجعه به فهرست اجمالی کتاب که در اول هر جلد آمده است از آن می توان آگاه شد.

سخنان مرد اخلاص و عمل و علم، علی (ع) پس از قرآن کریم پشتوانه فکری بسیاری از نویسندگان و شاعران بوده است. مانند کتب و رسایلی که صاحبان ذوق و شاعران فارسی زبان با به نظم درآوردن مضمون سخنان آن امام همام، ساخته و پرداخته‌اند. رساله حاضر نیز به جای آن که سخنان حکمت آموز علی (ع) را ترجمه و شرح کند و احیانا مفهوم آن را به گونه‌ای به رشته نظم کشد، آن را با اشعار دلپذیری از حکیم فردوسی و سخنان نغزی از دیگرناموران تالیف و ترکیب کرده است. مولف در جستجویی پیرامون سخنان علی (ع) در متون فارسی به کتاب "مطلوب کل طالب من کلام علی بن ابی طالب" رشیدالدین وطواط رسید از آنرو درصدد تصحیح آن به این شیوه برآمد

معماي پيچيده هستي، زندگي و مرگ، وجود و عدم همواره فکر آدمي را به خود مشغول داشته و متفکران و انديشمندان را به حيرت و سرگرداني دچار نموده است. عمر خيام فيلسوف و شاعر سده پنجم هجري از جمله انديشمنداني است که معماي مرگ و زندگي او را به تفکر در جهان هستي واداشته و همين راز سر به مهر گاه او را به بدبيني و شک و ترديد کشانده و براي بهره‌‌مندي بيشتر از زندگي زودگذر به خوشباشي و دم غنيمت‌شمري دعوت مي‌‌کند. طرفه بن عبد شاعر بنام دوره جاهلي در ادب عربي نيز زندگي زودگذر دنيا و دعوت به اغتنام فرصت‌‌ها و کامجويي از هر آن چه در دنيا هست، موضوع اصلي اشعارش است. اشعاري که به رباعيات خيام شبيه است؛ با اين تفاوت که طرفه از معناي حقيقي زندگي باز مانده و مرگ را پايان حيات آدمي مي‌‌داند و با اين رويکرد، انسان‌‌ها را به بهره‌‌مندي از تمتعات دنيوي فرا مي‌‌خواند. پژوهش حاضر بر آن است که خوشباشي و دم غنيمت‌شمري خيام را در چشم‌اندازي تطبيقي با خوشباشي طرفه مورد بررسي و تحليل قرار دهد.

خنساء از بزرگ‌ترين زنان شاعر ادب عربي است و در زمينه رثا چنان مشهور است که کم تر شاعر تازي به پاي او مي‌رسد. مرثيه‌هاي او در سوگ دو برادرش صخر و معاويه حاکي از احساسات زنانه و عاطفه سرشار او است. خنسا با انتخاب مجموعه‌اي از گوش نوازترين قوافي و مناسب‌ترين اوزان و به کارگيري صنايع لفظي و معنوي‌اي مثل جناس، طباق، سجع، ترصيع، تسميط و ساير افزاينده‌هاي موسيقايي و ايجاد پيوند بين مضمون و موسيقي مرثيه‌هاي خود توانسته احساسات زنانه و حزن و اندوه دروني خود را به بهترين وجه به خواننده القا کند. پژوهش حاضر بر آن است که با روش کتابخانه‌اي و استفاده از شيوه تحليل ساختار و محتوا، موسيقي اشعار خنسا و پيوند آن با مضمون رثا را که وجه غالب اشعار اوست، مورد بررسي و واکاوي قرار دهد.