ادبيات تطبيقي به بررسي تلاقي ادبيات در زبانهاي مختلف و روابط پيچيده آن در گذشته و حال و روابط تاريخي آن از حيث اثرگذاري و اثرپذيري درحوزههاي هنري، مکاتب ادبي و جريانهاي فکري ميپردازد. در اين ميان تطبيق آثار شرقي با آثار غربي به عنوان دو قطب مقابل، همواره از اهميت ويژهاي برخوردار بوده است. مقاله حاضر با طرح اين سوال که «آيا نمايشنامه «شاه لير» اثر شکسپير ريشه در افسانههاي کهن شرقي ـ ايراني دارد؟» و پس از نشاندادن احتمال وجود ارتباط شاه لير شکسپير با شرق، سعي کرده است با تطبيق اين نمايشنامه، با نمونههايي از انواع مختلف منابع شرقي ـ ايراني از جمله اسطوره فريدون، افسانه هندي گل بکاولي، قصه عرفاني قلعه ذات الصور، داستان ميرزا خسته خمار و داستان پادشاه و سه دخترش، شباهتهاي موجود در روايت غربي با روايتهاي شرقي را نشان دهد. در اين مقاله، با کاهش داستان شاه لير به نه «بن مايه» و تطبيق آن با داستانهاي مورد نظر معلوم شد که اين داستان با تطبيق بيش از نود درصدي بن مايههاي اساسي آن با نمونههاي شرقي، ميتواند خاستگاه شرقي داشته باشد. پژوهشهايي از اين دست در حوزه مطالعات ادبي معاصر ايران بيسابقه نيست، اما تا جايي که نويسندگان اطلاع دارند، پژوهش مستقلي درباره نمايشنامه شاه لير شکسپير، بر اين اساس انجام نشده است.
نویسنده این کتاب از خردی ایرانی بار آمده و از همان بچگی که به دبستان و دبیرستان میرفته همیشه شور و عشق میهن در سر و دل داشته و هر پایه ای که بالاتر می آمده گاهی هم در میهن پرستی فراتر می نهاده دانش کشاورزی را نیز بدین منظور فراگرفته است. از ایران و برای ایرانی است. پیوسته می کوشد که راهی برای آزادی و بزرگی ایران بیابد و کاری کند که نام از دست رفته ایران دوباره باز آید. بررسی هایی در این زمینه نموده و به حقیقت بزرگی ایران و نیاکان خود پی برده و سر آنرا دریافته است. به عقیده خود راه چاره را یافته و امروز از روی ایمان می گوید: ایران آزاد و بزرگ می شود.
در بخش نخست کتاب، "ادبیات داستانی" در گستره تاریخ، اسطوره، افسانه، رمانس و رمان به اختصار شرح و تبیین میگردد، سپس مقوله ورود رمان و داستان کوتاه به ادبیات فارسی، با ترجمهها سفرنامههای خیالی، مقالات شبه داستان و رمانهای تاریخی بازگو میگردد .بخش بعدی کتاب مربوط به "پیشگامان انواع جدید داستانی" است که با معرفی کوتاه جمالزاده و مشفق کاظمی پی گرفته میشود . نویسنده در مبحث "نسل اول داستان نویسان" از هدایت، علوی و چوبک و از مختصات آثارشان یاد میکند و در بخش "گروه دوم از نسل اول داستان نویسان" و ویژگیهای داستان نویسی حجازی، دشتی، نفیسی و جواد فاضل را به اختصار برمیشمارد .مباحث بعدی کتاب که شامل ارزیابی کوتاه آثار نویسندگان فارسی است به این موضوعات و شخصیتها اختصاص مییابد : "نسل دوم داستان نویسان :دانشور، آل احمد و گلستان"، "ادامه داستان نویسان نسل دوم :بهآذین و پرویزی"، "رمان تاریخیی مستعان، مسرور، مدرس، سردادور، میمندی نژاد، مطیعی، امیر عشیری، آرین نژاد و آشتیانی"، "نسل سوم داستان نویسان :صادقی، ساعدی، افغانی و مدرسی"، "نسل چهارم داستان نویسان :گلشیری، میرصادقی، فصیح، شهدادی، و ایرانی"، "ادبیات اقلیمی یا داستان نویسی روستا"، "ادامه نویسندگان ادبیات روستا :فقیری، بهرنگی و درویشیان"، "نثر علمی ادبی"، "نمایشنامه نویسی"، "نمایشنامه نویسی در دورههای بعد"، و "ترجمه از زبانهای اروپایی" .
مقاله «نقد یک متل» ابتدا با اشاره به ضرورت شناخت فرهنگ و ادب عامیانه به معرفی یکی از انواع آن به نام «متل» (metal) پرداخته است. در این معرفی جهت آشنا نمود علاقهمندان به ادبیات شفاهی به خصوص نسل جوان، سعی شده است توضیح مفصلی درباره متل و جایگاه آن در ادبیات شفاهی داده شود. پس از آشنا ساختن با متل، نویسنده به عنوان نمونه یک متل از زبان ترکی برای نقد انتخاب و آن را پس از ثبت و آوانگاری، به زبان فارسی ترجمه کرده است. پس از آوانگاری و ترجمه وزن در متل، قافیه در متل و ارزش ادبی متل به خصوص متل مذکور مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در خاتمه با آوردن نام بحث به نامه نقد و نظر به توضیح و شرح یکایک مصراعها پرداخته است هدف نویسنده از «نقد یک متل» این بود که اولاً بدینوسیله پربار بودن و پر معنا بودن متلها را در عین سادگی و بیمعناییشان، نشان دهد و دیگر این که این نقد، طرح و الگویی باشد برای نقد سایر متلها و حتی ترانههای عامیانه.