کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب حاضر شرح قصاید منتخب خاقانی بر اساس نسخه دکتر ضیا‌الدین سجادی است .این اشعار در سوگ فرزند، همسر، عم، پسر عم و مقتدای او امام محمد بن یحیی شافعی سروده شده‌اند .در اثر حاضر پس از شرح زندگی خاقانی این مطالب عنوان شده است 1 : معرفی قصیده به همراه معنی لغات، اصطلاحات و استشهاد به نظم و نثر فارسی 2 ; توضیح تلمیحات و اشاره به نکته‌های بلاغی و دستوری 3 ; توضیح مفهوم بیت به همراه معنی مورد نظر شاعر 4 ; پاره‌ای توضیحات حاشیه‌ای به دنبال معنی ابیات; صفحات پایانی به فهرست منابع، آیات قرآنی، احادیث و روایات اختصاص دارد.

عبدالعلی کارنگ در بیان سبب تالیف این کتاب می‌گوید: "یکی از دوستان عزیز کتابی به نام انیس القلب که محتوی قصیده شیوایی از فضولی بغدادی و ترجمه و شرحی به زبان ترکی عثمانی با الفبای لاتین داشت را به من به امانت داد، خلاصه مضمون این نسخه چنین بود: "قصیده شیوای انیس القلب نظیره ای است که فضولی بغدادی شاعر قرن دهم هجری به قصاید بحر الابرار خاقانی شروانی مرآت الصفای امیرخسرو دهلوی و جلاءالروح عبدالرحمن جامی ساخته و بقول خود ارکان خانه آسایشی را که سه شاعر مزبور بنیان نهاده بودند تکمیل کرده است. کاتب چلبی در کتاب کشف الظنون بوجود چنین قصیده ای اشاره کرده بود ولی تا سال 1944 میلادی کسی از وجود نسخ و کیفیت آنها اطلاعی نداشت......". در جلسه ای دیگر من اشاره به پیدا شدن قصیده انیس القلب کردم و حاج محمد نخجوانی گفت من نیز نسخه ای از قصیده انیس القلب دارم. این نسخه علاوه بر قصیده مزبور غزلیات ترکی فضولی، قصاید بحر الابرار، مرآت الصفا، جلاء الروح و نظیره های قاضی حسن میبدی و مسیحی و قریب دویست رباعی برگزیده و دهها غزل منتخب شورانگیز از شعرای پارسیگوی اواخر صفویه و اوائل قاجاریه را در برداشت. این نسخه را گرفتم و قصیده انیس القلب و رباعیات برگزیده را استنساخ و بطور الفبایی مرتب کردم و چند رباعی لطیف بر آن افزودم و سپس بعد از چندی تصمیم به طبع آن گرفتم و مقدمه و شرح مختصری بر آن افزوده و آماده چاپ ساختم"

یکی از انواع انسجام واژگانی، باهم آیی‌ها هستند که به عنوان صورت‌های زبانی از مهم‌ترین مشخصه‌های هر زبان به شمار می‌روند و با واژه‌شناسی و معناشناسی ارتباط ناگسستنی دارند. بررسی باهم آیی‌ها در آثار شاعران و نویسندگان پهنه ادب فارسی، امری قابل توجه است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی خمسه نظامی از منظر باهم آیی‌ها است. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهدکه باهم آیی‌ها درخمسه نظامی بر سه نوع هستند: باهم آیی‌هایی که در آنها میان واژه‌های هم آیند، روابط مفهومی وجود دارد. انواع این روابط مفهومی عبارت‌اند از: ترادف معنایی، تضاد و تقابل و شمول معنایی. نوع دیگر، باهم آیی‌هایی هستند که از ترکیب اسم و صفت به وجود می‌آیند و در آخر، باهم آیی‌های تلمیحی می‌باشند که خود بر دو قسم هستند: باهم آیی‌های ملهَم از قرآن و باهم آیی‌های اساطیری. بررسی با هم‌ آیی‌ها در خمسه نظامی می‌تواند گامی در راستای شناخت بیش ازپیش زبان این شاعر نامیِ قرون پنجم و ششم هجری به شمار رود. این مطلب می‌تواند تأییدی بر انسجام، استواری و پختگی زبان نظامی درنظر گرفته شود.

کلمات بر پیشبرد هرچه بهتر گفتگو تأثیر می‌گذارند. اهمیت نشانه‌های بازخوردی در زمان فقدان آنها فهمیده می‌شود. اگر نشانه‌های بازخوردی نا‌به‌جا به‌کار رود، در روند گفتگو اختلال ایجاد می‌کند، پس چشم پوشیدن از آنها در تحلیل ‌گفتگوها باعث نادیده گرفتن بخش مهمی از تعاملات روزانه می‌شود. در این مقاله این نشانه‌ها از نظر صورت، معنا، درجه تأثیر و خصوصیات زبرزنجیری مؤثر در معنا مورد بررسی قرار می‌گیرند.